Mały Katechizm dra Marcina Lutra

publikacja 02.11.2005 19:52

CZĘŚĆ I
DZIESIĘCIORO PRZYKAZAŃ BOŻYCH
jak ich ojciec rodziny powinien w prostocie nauczać domowników.

Pierwsze przykazanie
Jam jest Pan, Bóg twój. Nie będziesz miał bogów innych obok Mnie.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga nade wszystko bać się, miłować Go i ufać Mu.

Drugie przykazanie
Nie bierz Imienia Pana Boga Twego nadaremno, albowiem Pan nie zostawi bez kary tego, który Imię Jego nadaremno bierze.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy na Imię Jego nie klęli, nie przysięgali, nie czarowali, nie kłamali i nie oszukiwali, ale Go we wszelkich potrzebach wzywali, modlili się, chwalili i dziękowali.

Trzecie przykazanie
Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy kazaniem i Słowem Jego nie pogardzali, ale je za święte mieli, chętnie go słuchali i uczyli się.

Czwarte przykazanie
Czcij ojca swego i matkę swoją, aby ci się dobrze działo i abyś długo żył na ziemi.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy rodzicami i przełożonymi nie pogardzali ani ich nie gniewali, ale ich szanowali, służyli im, słuchali ich, miłowali i poważali.

Piąte przykazanie
Nie zabijaj.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy bliźniemu swemu na ciele żadnej szkody ani krzywdy nie wyrządzali, ale mu pomagali i wspierali go we wszelkich potrzebach cielesnych.

Szóste przykazanie
Nie cudzołóż.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy w czystości i skromności żyli, tak w słowach, jak i w uczynkach, i aby się małżonkowie wzajemnie miłowali i szanowali.

Siódme przykazanie
Nie kradnij.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy pieniędzy lub mienia bliźniego nie zabierali ani fałszywym towarem lub handlem ich sobie nie przywłaszczali, ale do ulepszenia i zachowania jego mienia i pożywienia mu pomagali.

Ósme przykazanie
Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy bliźniego swego fałszywie nie okłamywali, nie zdradzali, nie spotwarzali i nie oczerniali, ale go uniewinniali, dobrze o nim mówili i wszystko ku dobremu zwracali.

Dziewiąte przykazanie
Nie pożądaj domu bliźniego swego.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy na dziedzictwo lub dom bliźniego swego podstępnie nie nastawali ani pod pozorem prawa sobie nie przywłaszczali, ale mu do utrzymania ich pomocni i usłużni byli.

Dziesiąte przykazanie
Nie pożądaj żony bliźniego swego ani sługi, ani bydła, ani żadnej rzeczy bliźniego swego.
Co to znaczy?
Powinniśmy Boga bać się i miłować Go, abyśmy żony, domowników lub bydła bliźniego swego nie odstręczali i nie odwodzili, ale ich nakłaniali do pozostania i wypełniania powinności.

Zakończenie przykazań
Co mówi Bóg o tych wszystkich przykazaniach?
Mówi tak: Jam jest Pan, Bóg twój. Bóg żarliwy, nawiedzający grzech ojców tych, którzy Mnie nienawidzą, na dzieciach w trzecim i czwartym pokoleniu, a czyniący miłosierdzie nad tysiącami tych, którzy Mnie miłują i strzegą przykazań Moich.
Co to znaczy?
Bóg grozi karą wszystkim, którzy te przykazania przestępują. Powinniśmy więc bać się gniewu Jego i przeciw tym przykazaniom nie postępować. Przyrzeka zaś łaskę i wszystko dobre wszystkim, którzy tych przykazań strzegą. Powinniśmy więc miłować Go, ufać Mu i według przykazań Jego chętnie postępować.

CZĘŚĆ II
WYZNANIE WIARY
jak go ojciec rodziny powinien w prostocie nauczać domowników.

Pierwszy artykuł
O stworzeniu

Wierzę w Boga, Ojca wszechmogącego. Stworzyciela nieba i ziemi.
Co to znaczy?
Werzę, że Bóg stworzył mnie oraz wszystkie inne twory, że dał mi ciało i duszę, oczy, uszy i wszystkie członki, rozum i wszystkie zmysły, i dotąd utrzymuje; nadto obdarza mnie odzieniem i obuwiem, pokarmem i napojem, domem i gospodarstwem, żoną i dziećmi, rolą i bydłem i wszystkimi dobrami, tudzież wszystkie potrzeby ciała i życia mego obfite codziennie zaspokaja, od wszelkich niebezpieczeństw chroni i od wszystkiego złego strzeże i zachowuje, a to wszystko jedynie z ojcowskiej, Boskiej dobroci i miłosierdzia, bez wszelkiej zasługi i godności mojej: za co Mu dziękować i chwalić Go, służyć Mu i posłusznym być powinienem. To jest istotną prawdą!

Drugi artykuł
O zbawieniu

Wierzę w Jezusa Chrystusa, Syna Jego jedynego. Pana naszego, który się począł z Ducha Świętego, narodził się z Marii Panny, umęczon pod Poncjuszem Piłatem, ukrzyżowan, umarł i pogrzebion, zstąpił do piekieł, trzeciego dnia zmartwychwstał, wstąpił na niebiosa, siedzi po prawicy Boga, Ojca wszechmogącego, skąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych.
Co to znaczy?
Wierzę, że Jezus Chrystus, prawdziwy Bóg, z Ojca w wieczności zrodzony i zarazem prawdziwy człowiek, z Marii Panny narodzony, jest moim Panem, który mnie zgubionego i potępionego człowieka wybawił, odkupił i pozyskał od wszelkiego grzechu, od śmierci i władzy szatana, nie złotem ani srebrem, ale krwią Swoją świętą i drogą i niewinną męką i śmiercią Swoją, abym był Jego własnością, w Jego królestwie żył; pod Nim i jemu służył w wiecznej sprawiedliwości, niewinności i szczęśliwości, tak jak On zmartwychwstał, żyje i króluje na wieki. To jest istotną prawdą!

Trzeci artykuł
O poświęceniu

Wierzę w Ducha Świętego, święty Kościół chrześcijański, społeczność świętych, grzechów odpuszczenie, ciała zmartwychwstanie i żywot wieczny. Amen.
Co to znaczy?
Wierzę, że ani przez własny rozum, ani przez siły swoje w Jezusa Chrystusa, Pana mego, uwierzyć, ani z Nim połączyć się nie mogę, ale że mnie Duch Święty przez ewangelię powołał, darami swymi oświecił, w prawdziwej wierze poświęcił i utrzymał; tak jak całe chrześcijaństwo na ziemi powołuje, zgromadza, oświeca, poświęca i w prawdziwej, jedynej wierze w Jezusa Chrystusa utrzymuje; w którym to chrześcijaństwie mnie i wszystkim wierzącym codziennie wszystkie grzechy obficie odpuszcza, a dnia sądnego mnie i wszystkich umarłych z martwych wskrzesi i mnie ze wszystkimi wierzącymi da żywot wieczny w Chrystusie. To jest istotną prawdą!

CZĘŚĆ III
OJCZE NASZ

jak go ojciec rodziny powinien w prostocie nauczać domowników.

Wstęp
Ojcze nasz, któryś jest w niebiesiech.
Co to znaczy?
Bóg chce nas tym zachęcić, abyśmy uwierzyli, iż jest prawdziwym Ojcem naszym, a my prawdziwymi dziećmi Jego, abyśmy śmiele i z wszelką ufnością prosili Go, jak kochane dzieci swego kochanego ojca.

Pierwsza prośba
Święć się Imię Twoje.
Co to znaczy?
Imię Boże jest wprawdzie samo przez się święte, lecz prosimy w tej modlitwie, aby i wśród nas było święte.
Jak się to dzieje?
Gdy Słowo Boże czysto i wiernie bywa nauczane, a my też święcie, jako dzieci Boże, według niego żyjemy, do czego nam dopomóż, kochany Ojcze w niebiesiech! Kto zaś inaczej naucza i żyje, aniżeli Słowo Boże uczy, ten znieważa wśród nas Imię Boże, od czego zachowaj nas, Ojcze niebieski!

Druga prośba
Przyjdź Królestwo Twoje.
Co to znaczy?
Królestwo Boże przychodzi wprawdzie samo przez się i bez prośby naszej, lecz prosimy w tej modlitwie, aby też do nas przyszło.
Jak to się dzieje?
Gdy Ojciec niebieski daje nam ducha Swego Świętego, tak iż za Jego łaską Słowu Jego świętemu wierzymy i bogobojnie żyjemy tu docześnie, a tam wiecznie.

Trzecia prośba
Bądź wola Twoja, jako w niebie, tak i na ziemi.
Co to znaczy?
Wola Boża dobra i łaskawa dzieje się wprawdzie i bez prośby naszej, lecz prosimy w tej modlitwie, aby się też wśród nas działa.
Jak się to dzieje?
Gdy Bóg łamie i udaremnia złą radę i wolę szatana, świata i ciała naszego, które nas od święcenia Imienia Bożego wstrzymują i Królestwu Jego przyjść nie dozwalają; przeciwnie, gdy nas umacnia i utrzymuje stale w Słowie Swym i w wierze, aż do końca życia naszego. To jest wola Jego dobra i łaskawa.

Czwarta prośba
Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj.
Co to znaczy?
Bóg daje chleb powszedni i bez prośby naszej nawet wszystkim złym ludziom, lecz prosimy go w tej modlitwie, aby nam dał to poznać i abyśmy z dziękczynieniem przyjmowali chleb nasz powszedni.
Co nazywamy chlebem powszednim?
Wszystko, co do wyżywienia ciała i zaspokojenia jego potrzeb należy, jako to: pokarm, napój, odzienie, obuwie, dom, gospodarstwo, rola, bydło, pieniądze, mienie, pobożne małżeństwo, pobożne dzieci, pobożni domownicy, pobożna i wierna zwierzchowność, dobry rząd, dobra pogoda, pokój, zdrowie, karność, uczciwość, dobrzy przyjaciele, wierni sąsiedzi i tym podobne.

Piąta prośba
I odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom.
Co to znaczy?
Prosimy w tej modlitwie, aby nam Ojciec niebieski nie pamiętał grzechów naszych i dla nich nie odmawiał tego, o co Go prosimy, bośmy tego niegodni, o co prosimy, aniśmy na to nie zasłużyli; lecz aby nam wszystko z łaski dać raczył, gdyż codziennie wiele grzeszymy i tylko na karę zasługujemy. Przeto i my nawzajem serdecznie przebaczać i chętnie dobrze czynić będziemy tym, którzy przeciw nam zawinili.

Szósta prośba
I nie wódź nas na pokuszenie.
Co to znaczy?
Bóg nikogo wprawdzie nie kusi, lecz prosimy w tej modlitwie, aby nas Bóg raczył ustrzec i zachować, żeby nas szatan i ciało nasze nie oszukiwały ani też nie uwodziły w błędną wiarę, rozpacz i inne wielkie sromoty i występki, a gdybyśmy kuszeni byli, abyśmy ostatecznie przemogli i przy zwycięstwie się utrzymali.

Siódma prośba
Ale nas zbaw ode złego.
Co to znaczy?
Prosimy w tej modlitwie, jako w zebraniu całego pacierza, aby nas Ojciec niebieski wybawił od wszelkiego złego na ciele i na duszy, na mieniu i na sławie, a w końcu, gdy przyjdzie ostatnia nasza godzina, aby nas skonem błogosławionym obdarzył i w łasce z tego padołu płaczu do Siebie zabrał do nieba.

Zakończenie
Albowiem Twoje jest Królestwo i moc, i chwała na wieki. Amen.
Co znaczy Amen?
Że mam być pewien, iż prośby te są miłe Ojcu w niebiesiech i będą wysłuchane, gdyż On sam przykazał nam tak się modlić i przyrzekł, że nas wysłucha. Amen, Amen znaczy: Tak, tak, niech się tak stanie.

CZĘŚĆ IV
SAKRAMENT CHRZTU ŚWIĘTEGO

jak go ojciec rodziny powinien w prostocie nauczać domowników.

Po pierwsze
Co to jest chrzest?

Chrzest nie jest samą tylko wodą, ale wodą przykazaniem Bożym objętą i ze Słowem Bożym połączoną.
Któreż to jest Słowo Boże?
Słowo Pana naszego Jezusa Chrystusa, zapisane w ostatnim rozdziale Mateusza:
Idźcie tedy i czyńcie uczniami wszystkie narody, chrzcząc Je w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.

Po drugie
Co daje lub co sprawia chrzest?

Sprawia odpuszczenie grzechów, wybawia od śmierci i diabła i daje zbawienie wieczne wszystkim, którzy wierzą w to, co mówią słowa i obietnice Boże.
Któreż to są słowa i obietnice Boże?
Słowa Pana naszego Jezusa Chrystusa, zapisane w ostatnim rozdziale Marka:
Kto uwierzy i ochrzczony zostanie, będzie zbawiony, ale kto nie uwierzy, będzie potępiony.

Po trzecie
Jak może woda tak wielkie rzeczy czynić?

Woda wprawdzie tego nie czyni, ale Sowo Boże, które jest z wodą i przy wodzie, tudzież wiara, ufająca temu Słowu Bożemu połączonemu z wodą, gdyż bez słowa Bożego woda jest samą tylko wodą, a nie chrztem, lecz połączona ze Słowem Bożym jest chrztem, to jest wodą żyda pełną łaski i kąpielą narodzenia się na nowo w Duchu Świętym, jak święty Paweł mówi w Liście do Tytusa, w rozdziale trzecim:
(Bóg) zbawił nas [...] przez kąpiel odrodzenia oraz odnowienie przez Ducha Świętego, którego wylał na nas obficie przez Jezusa Chrystusa, Zbawiciela naszego, abyśmy, usprawiedliwieni łaską Jego, stali się dziedzicami żywota wiecznego, którego nadzieja nam przyświeca. Prawdziwa to mowa.

Po czwarte
Co więc znaczy takie chrzczenie wodą?

Znaczy to, że stary Adam w nas przez codzienny żal i pokutę ma być utopiony i umrzeć ze wszystkimi grzechami i złymi pożądliwościami, natomiast ma codziennie wyłaniać się i powstawać nowy człowiek, który by w sprawiedliwości i czystości żył wiecznie przed Bogiem.
Gdzie to jest napisanie?
Ap. Paweł w Liście do Rzymian w rozdziale szóstym powiada:
Pogrzebani tedy jesteśmy wraz z Nim przez chrzest w śmierć, abyśmy jak Chrystus wskrzeszony został z martwych przez chwałę Ojca, tak i my nowe życie prowadzili.

CZĘŚĆ POŚREDNIA
WŁADZA KLUCZÓW I SPOWIEDŹ


1. Władza kluczów Królestwa Niebieskiego
Co to jest władza kluczów?
Jest to owa szczególna władza Kościoła, którą Chrystus Pan dał Kościołowi Swemu na ziemi, żeby pokutującym grzesznikom grzechy były odpuszczane, a nie pokutującym zatrzymywane, póki nie będą pokutowali.
Gdzie to jest napisane?
Święty ewangelista Jan w dwudziestym rozdziale podaje słowa, które Jezus rzekł do uczniów:
Weźmijcie Ducha Świętego. Którymkolwiek grzechy odpuścicie, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są zatrzymane.
Co wyznajesz przez te słowa?
Wierzę, że to, co powołani słudzy Chrystusowi z Jego Boskiego rozkazu z nami czynią, szczególnie gdy jawnych i nie pokutujących grzeszników ze zboru chrześcijańskiego wyłączają, tych zaś, którzy za swe grzechy żałują i chcą się poprawić, rozgrzeszają, że to jest tak ważne i pewne i w niebie, jakby nasz Pan Jezus Chrystus sam to uczynił.

2. Spowiedź
Co to jest spowiedź?
Spowiedź zawiera w sobie dwie części. Pierwszą, gdy się grzechy wyznaje, drugą, gdy się przyjmuje rozgrzeszenie, czyli odpuszczenie grzechów od spowiednika, jakby od Boga samego, bez powątpiewania o tym, z mocną wiarą, że przez nie odpuszczone są nam grzechy u Boga w niebie.
Z których grzechów należy się spowiadać?
Przed Bogiem należy się uznać winnym wszystkich grzechów, również tych, których nie znamy, jak to czynimy w Modlitwie Pańskiej. Przed spowiednikiem zaś należy jedynie te grzechy wyznać, które znamy i w sercu czujemy.
Które to są?
Oto zastanów się nad powołaniem swoim według dziesięciu przykazań Bożych - czy jesteś ojcem, matką, synem, córką, przełożonym, podwładnym - czyś był nieposłuszny, niewierny, opieszały; czyś komu nie wyrządził krzywdy słowem lub uczynkiem; czyś nie kradł; czyś czego nie zaniedbał, zmarnował albo szkody jakiejś nie wyrządził?

Następuje spowiedź:
Wszechmogący Boże, miłosierny Ojcze! Ja biedny, nędzny, grzeszny człowiek wyznaję przed Tobą wszystkie grzechy i przewinienia moje, popełnione myślą, mową i uczynkiem, którymi zasłużyłem na Twe doczesne i wieczne kary. Żałuję za nie szczerze i z całego serca i proszę Cię dla niezgłębionego miłosierdzia Twego i dla niewinnej i gorzkiej męki, i śmierci umiłowanego Syna Twego, Jezusa Chrystusa, bądź mnie nędznemu i grzesznemu człowiekowi łaskaw i miłościw, odpuść mi wszystkie grzechy moje i dopomóż łaskawie przez moc Ducha Twego Świętego do poprawy życia mego. Amen.
Na to niechaj spowiednik rzecze: Jak wierzysz, tak niechaj ci się stanie. A ja z rozkazu Pana naszego, Jezusa Chrystusa, odpuszczam ci grzechy twoje w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego! Amen. Idź w pokoju!
Którzy zaś sumienie mają bardzo obciążone albo są zasmuceni i zaniepokojeni, tych spowiednik należycie z Pisma Świętego pocieszy i do wiary zachęci.
(Obecnie używana formuła spowiedzi ogólnej).

CZĘŚĆ V
SAKRAMENT OŁTARZA

jak go ojciec rodziny powinien w prostocie nauczać domowników.

1. Co to jest Sakrament Ołtarza?
Jest to prawdziwe ciało i prawdziwa krew Pana naszego Jezusa Chrystusa, pod chlebem i winem nam chrześcijanom, do spożywania i picia przez samego Chrystusa ustanowione.
Gdzie to jest napisane?
Tak piszą święci ewangeliści - Mateusz, Marek i Łukasz oraz Paweł święty:
Pan nasz Jezus Chrystus, tej nocy, której był wydany, wziął chleb i podziękowawszy, łamał i dawał uczniom Swoim, mówiąc: Bierzcie, jedzcie, to jest ciało Moje, które się za was daje. To czyńcie na pamiątkę Moją. Podobnie, gdy było po wieczerzy, wziął kielich, a podziękowawszy, dał im, mówiąc: Bierzcie i pijcie z niego wszyscy, ten kielich jest to nowe przymierze we krwi Mojej, która się za was wylewa na odpuszczenie grzechów. To czyńcie, ilekroć pić będziecie, na pamiątkę Moją.

2. Jaki pożytek przynosi takie spożywanie i picie?
Na to wskazują nam słowa: "Za was się daje i wylewa na odpuszczenie grzechów". To jest, że w Sakramencie przez te dwa słowa udzielone nam zostaje odpuszczenie grzechów, życie i zbawienie; bo gdzie jest odpuszczenie grzechów, tam też jest życie i zbawienie.

3. Jak może spożywanie i picie ustami tak wielkie rzeczy czynić?
Spożywanie i picie wprawdzie tego nie czynią, lecz te słowa: "Za was się daje i wylewa na odpuszczenie grzechów". Albowiem słowa te obok spożywania i picia ustami stanowią główną część Sakramentu i kto tym słowom wierzy, ten ma, co one mówią i opiewają, to jest odpuszczenie grzechów.

4. Kto godnie przyjmuje ten Sakrament?
Post i zewnętrzne przygotowanie się jest zaiste pięknym, powierzchownym zwyczajem, lecz ten tylko jest Prawdziwie godny i należycie przygotowany, kto ma wiarę w słowa: "Za was się daje i wylewa na odpuszczenie grzechów". Kto zaś tym słowom nie wierzy lub powątpiewa, ten nie jest godny i nie jest przygotowany, gdyż owe słowa: "Za was" wymagają serc prawdziwie wierzących.

Tekst za: "Abym był Jego własnością", ks. J.Motyka, Zwiastun - Wydawnictwo Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, Warszawa 1987.