92. Przez sakrament chrztu osoba zostaje prawdziwie wcielona w Chrystusa i w Kościół oraz odrodzona, aby mieć udział w życiu Bożym. Chrzest wprowadza sakramentalną więź jedności, istniejącą między tymi wszystkimi, którzy zostali przezeń odrodzeni. Chrzest sam z siebie jest początkiem, zmierza bowiem do nabycia pełni życia w Chrystusie. Jest zatem skierowany do wyznania wiary oraz do pełnej integracji w ekonomii zbawienia i do komunii eucharystycznej. Ustanowiony przez samego Chrystusa, chrzest, przez który uczestniczy się w Jego śmierci i zmartwychwstaniu, zawiera w sobie nawrócenie, wiarę, odpuszczenie grzechu i dar łaski.
93. Chrztu udziela się przy pomocy wody i formuły wskazującej wyraźnie na to, że się chrzci w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. W konsekwencji niezwykle ważną dla wszystkich uczniów Chrystusa jest rzeczą, by chrzest był sprawowany w ten właśnie sposób przez wszystkich i by różne Kościoły oraz Wspólnoty eklezjalne osiągnęły, na ile to możliwe, zgodę co do jego znaczenia i jego ważnego sprawowania.
94. Bardzo mocno się zaleca, by dialog dotyczący znaczenia i ważnego sprawowania chrztu miał miejsce między autorytetami katolickimi a władzami innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych, na płaszczyźnie diecezjalnej lub Konferencji biskupich. Będzie można w ten sposób dojść do wspólnych deklaracji, w których wyraziłyby one wzajemne uznanie chrztu, jak też sposobu postępowania w przypadkach, w których mogłaby zaistnieć wątpliwość co do ważności danego chrztu.
95. Aby dojść do takich uzgodnień, trzeba mieć w świadomości następujące sprawy:
a) Chrzest przez zanurzenie lub przez polanie, z formułą trynitarną, jest sam w sobie ważny. W konsekwencji, jeżeli rytuały, księgi liturgiczne lub ustalone zwyczaje danego Kościoła czy Wspólnoty eklezjalnej przepisują jeden z tego rodzaju sposobów udzielania chrztu, sakrament należy uważać za ważny, chyba że pojawią się poważne wątpliwości co do tego, czy szafarz zachował reguły swej własnej Wspólnoty lub Kościoła.
b) Niewystarczająca wiara szafarza w tym, co dotyczy chrztu, nigdy nie powodowała sama przez się nieważności chrztu. Należy zakładać wystarczającą intencję u szafarza, który chrzci, chyba że pojawi się uzasadniony powód do wątpienia, czy chciał on czynić to, co czyni Kościół.
c) Jeżeli pojawią się wątpliwości co do samego posłużenia się wodą i sposobu jej użycia (w odniesieniu do wszystkich chrześcijan trzeba się liczyć z ryzykiem nieważności chrztu udzielanego przez pokropienie, zwłaszcza zbiorowe), szacunek dla sakramentu oraz dla odnośnych Wspólnot eklezjalnych wymaga przeprowadzenia poważnych badań co do praktyki stosowanej przez daną Wspólnotę, przed wypowiedzeniem jakiegokolwiek osądu na temat ważności jej chrztu.
96. Zgodnie z sytuacją lokalną i o ile nadarzy się po temu okazja, katolicy mogą, w celebracji wspólnej z innymi chrześcijanami, przypomnieć chrzest, który ich jednoczy, odnawiając wraz z nimi wyrzeczenie się grzechu i swe zaangażowanie w prowadzeniu życia w pełni chrześcijańskiego, jakie przyjęli na siebie poprzez obietnice chrztu, oraz mobilizując się do współpracy z łaską Ducha Świętego, aby starać się zaleczyć podziały istniejące między chrześcijanami.
Komunia życia i wspólne praktyki duchowe ochrzczonych
97. Chociaż przez chrzest osoba zostaje wcielona w Chrystusa i w Kościół, dokonuje się to konkretnie w Kościele lub w określonej Wspólnocie eklezjalnej; chrztu nie powinni więc udzielać razem dwaj szafarze należący do różnych Kościołów lub Wspólnot eklezjalnych. Zresztą, zgodnie z katolicką tradycją liturgiczno-teologiczną, chrzest jest udzielany przez jednego tylko celebransa. Ze względów duszpasterskich ordynariusz miejsca może jednak, w wyjątkowych okolicznościach, dozwolić, by szafarz jakiegoś Kościoła lub Wspólnoty eklezjalnej uczestniczył w celebracji, wykonując czytanie lub odmawiając modlitwę itd. Taka wzajemność jest możliwa tylko pod warunkiem, że chrzest sprawowany w innej Wspólnocie nie przeciwstawia się ani zasadom, ani dyscyplinie katolickiej.
98. Katolicka koncepcja jest taka, że rodzice chrzestni, w sensie liturgicznym i kanonicznym, powinni być członkami Kościoła lub Wspólnoty eklezjalnej, w której chrzest jest sprawowany. Nie tylko bowiem biorą na siebie odpowiedzialność za chrześcijańskie wychowanie osoby ochrzczonej (lub bierzmowanej) jako rodzice lub przyjaciele, ale są także przedstawicielami wspólnoty wiary, poręczycielami wiary kandydata i jego pragnienia komunii eklezjalnej.
a) Niemniej, opierając się na chrzcie wspólnym, jak też ze względu na więzy rodzinne lub przyjacielskie, osoba ochrzczona, która przynależy do innej Wspólnoty eklezjalnej, może być dopuszczona jako świadek chrztu, ale tylko razem z chrzestnym katolickim. Katolik może spełniać taką samą rolę wobec osoby mającej przyjąć chrzest w innej Wspólnocie eklezjalnej.
b) Ze względu na ścisłą komunię istniejącą między Kościołem katolickim i wschodnimi Kościołami prawosławnymi, wolno dla słusznych powodów dopuścić wiernego wschodniego do pełnienia roli chrzestnego obok chrzestnego katolickiego (lub matki chrzestnej katolickiej) w chrzcie dziecka lub dorosłego katolika pod warunkiem jednak wystarczającego zabezpieczenia edukacji ochrzczonego oraz wiedzy o tym, że dany chrzestny nadaje się do tej roli.
Rolę chrzestnego w chrzcie udzielanym w prawosławnym Kościele wschodnim może pełnić katolik, o ile został zaproszony. W tym przypadku obowiązek czuwania nad wychowaniem chrześcijańskim spoczywa w pierwszym rzędzie na chrzestnym (lub chrzestnej) będącym członkiem Kościoła, w którym dziecko zostało ochrzczone.
99. Każdy chrześcijanin ma prawo, ze względu na sumienie, dobrowolnie decydować o wejściu w pełną komunię katolicką. Praca nad przygotowaniem kogoś, kto pragnie być włączony w pełną komunię Kościoła katolickiego, jest sama w sobie działalnością różną od działalności ekumenicznej. Obrzęd chrześcijańskiej inicjacji dorosłych przewiduje formułę przyjęcia takich osób do pełnej komunii katolickiej. Niemniej, w przypadkach tych, podobnie zresztą jak w przypadku małżeństw mieszanych, katolicka władza kościelna może odczuwać konieczność przeprowadzenia badań, aby uzyskać odpowiednią wiedzę co do ważności chrztu już udzielonego. Przeprowadzając te badania, należy uwzględnić następujące zalecenia:
a) Ważność chrztu udzielanego w różnych Kościołach wschodnich nie podlega najmniejszej wątpliwości. Wystarczy więc ustalić sam fakt chrztu. W Kościołach tych sakrament bierzmowania (namaszczenia) jest prawowicie udzielany przez kapłana, razem z chrztem. Zdarza się więc często, że w kanonicznym świadectwie chrztu nie czyni się najmniejszej wzmianki o udzielonym już bierzmowaniu. Nie upoważnia to żadną miarą do powątpiewania, jakoby bierzmowanie nie zostało także udzielone.
b) Gdy chodzi o chrześcijan z innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych, przed zbadaniem ważności chrztu danego chrześcijanina trzeba wiedzieć, czy dane Kościoły i Wspólnoty eklezjalne, znajdujące się na tym terenie, uzgodniły problem chrztu (jak wzmiankowano to wyżej, w numerze 94) i czy chrztu udzielono faktycznie zgodnie z tym uzgodnieniem. Trzeba jednak zaznaczyć, że sam brak formalnego uzgodnienia dotyczącego chrztu nie powinien automatycznie prowadzić do wątpliwości co do ważności chrztu.
c) W odniesieniu do tych chrześcijan, jeżeli istnieje oficjalne poświadczenie kościelne, nie ma najmniejszych powodów, aby wątpić w ważność chrztu udzielonego w ich Kościołach lub Wspólnotach eklezjalnych, chyba że w danym konkretnym przypadku badanie wykaże istnienie poważnego motywu uzasadniającego wątpliwość co do materii, formuły stosowanej w chrzcie, intencji ochrzczonego dorosłego oraz szafarza, który udzielał chrztu.
Komunia życia i wspólne praktyki duchowe ochrzczonych
d) Jeżeli, nawet po długim badaniu, pozostaje poważna wątpliwość co do poprawnego udzielenia chrztu i uważa się za rzecz konieczną udzielenie chrztu warunkowego, szafarz katolicki powinien okazać swój szacunek dla doktryny, zgodnie z którą chrzest może być udzielony tylko jeden raz, wyjaśniając zainteresowanej osobie powody, dla których udziela się jej w tym przypadku chrztu warunkowego, jak też znaczenie samego obrzędu chrztu warunkowego; co więcej, obrzęd chrztu warunkowego winien być sprawowany prywatnie a nie publicznie.
e) Jest rzeczą wielce pożądaną, by Synody wschodnich Kościołów katolickich i Konferencje biskupie podały dyrektywy odnośnie do przyjmowania chrześcijan ochrzczonych w innych Kościołach i Wspólnotach eklezjalnych do pełnej komunii katolickiej, uwzględniając przy tym fakt, że nie są to katechumeni, a także stopień znajomości i praktykowania wiary chrześcijańskiej, przez nich posiadany.
100. Zgodnie z obrzędem chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych, tych, którzy po raz pierwszy chcą przylgnąć do Chrystusa, chrzci się zazwyczaj podczas Wigilii wielkanocnej. Tam, gdzie sprawowanie tego obrzędu uwzględnia również przyjęcie tych, którzy już jako ochrzczeni włączają się w pełną komunię, trzeba uwypuklić wyraźnie różnicę między tymi ostatnimi a tymi, którzy nie są jeszcze ochrzczeni.
101. W aktualnym stanie naszych relacji ze Wspólnotami eklezjalnymi, wywodzącymi się z reformacji XVI w., nie osiągnięto jeszcze zgody co do znaczenia, ani sakramentalnej natury, ani nawet sprawowania sakramentu bierzmowania. W konsekwencji, w aktualnych okolicznościach osoby włączające się w pełną komunię Kościoła katolickiego, a wywodzące się z tych Wspólnot, powinny przyjąć sakrament bierzmowania, zgodnie z doktryną i obrzędem Kościoła katolickiego, przed dopuszczeniem do komunii eucharystycznej.
c) Tak więc udział w działalności i zasobach duchowych powinien odzwierciedlać ten podwójny fakt:
- rzeczywistą komunię w życiu Kościoła, istniejącą już między chrześcijanami i wyrażającą się w ich modlitwie i kulcie liturgicznym; - niepełny charakter tej komunii, ze względu na różnice wiary i sposobu myślenia, które są nie do pogodzenia z nieograniczonym udziałem w dobrach duchowych.
d) Wierność tej złożonej rzeczywistości powoduje konieczność ustalenia norm udziału duchowego, uwzględniającego różnorodność sytuacji eklezjalnej, jaka istnieje między Kościołami i Wspólnotami eklezjalnymi, o które tutaj chodzi, tak by chrześcijanie właściwie oceniali swe wspólne bogactwa duchowe i nimi się cieszyli, ale byli też wyczuleni na konieczność przezwyciężenia istniejących jeszcze podziałów.
e) Ponieważ koncelebra eucharystyczna jest widzialnym wyrazem pełnej komunii wiary, kultu i wspólnego życia Kościoła katolickiego, wyrażonej przez szafarzy tegoż Kościoła, nie jest dozwolone koncelebrowanie Eucharystii razem z szafarzami z innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych.
105. Powinna istnieć pewna „wzajemność", ponieważ udział w działalności i zasobach duchowych, nawet w określonych granicach, stanowi pewien wkład, w duchu dobrej woli i miłości, we wzrost i w harmonię między chrześcijanami.
106. Mając na uwadze ten wkład, zaleca się konsultacje między kompetentnymi autorytetami katolickimi a władzami innych Wspólnot, mające na celu zbadanie możliwości prawowitej wzajemności, zgodnie z doktryną i tradycjami różnych Wspólnot.
107. Katolicy powinni okazywać szczery szacunek dla dyscypliny liturgicznej i sakramentalnej innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych, te zaś się zachęca do okazywania takiego samego szacunku wobec dyscypliny katolickiej. Jednym z celów wzmiankowanej wyżej konsultacji powinno być dążenie do lepszego wzajemnego zrozumienia dyscypliny każdego, a nawet do zgody co do sposobu regulowania sytuacji, w której dyscyplina jednego Kościoła podważa lub sprzeciwia się wprost dyscyplinie innego. Wspólna modlitwa
108. Tam, gdzie to wypada, katolików powinno się zachęcać do łączenia się z innymi, zgodnie z normami podanymi przez Kościół, celem wspólnego modlenia się z chrześcijanami należącymi do innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych. Takie wspólne modlitwy są z pewnością środkiem skutecznym do wybłagania łaski jedności i stanowią autentyczny wyraz więzów jednoczących nadal katolików z innymi chrześcijanami. Wspólna modlitwa jest sama w sobie drogą prowadzącą do pojednania duchowego.
109. Katolikom i innym chrześcijanom zaleca się wspólną modlitwę celem wspólnego przedstawienia Bogu znoszonych przez nich trudności i kłopotów — jak na przykład pokój, problemy społeczne, miłość wzajemna między ludźmi, godność rodziny, skutki ubóstwa, głód i przemoc itd. Podobne do tych przypadków są też takie okazje, w których — stosownie do okoliczności — naród, region lub wspólnota pragnie wyrazić wdzięczność Bogu w sposób wspólnotowy lub błagać Go o pomoc. Odnosi się to do dnia święta narodowego; podobnie do okresu klęski czy też publicznego nieszczęścia, do dnia wyznaczonego na obchody poświęcone pamięci poległych za ojczyznę itd. Taką wspólną modlitwę zaleca się także w trakcie zebrań, na które gromadzą się chrześcijanie celem podejmowania studiów lub działania.
110. Niemniej, wspólna modlitwa powinna zmierzać przede wszystkim do przywrócenia jedności chrześcijan. Może ona skupiać się na przykład na tajemnicy Kościoła i jego jedności, na chrzcie jako na sakramentalnej więzi jedności, albo też na odnowie życia osobistego i wspólnotowego jako drodze niezbędnej do osiągnięcia jedności. Taką wspólną modlitwę zaleca się szczególnie podczas „Tygodnia modlitw o jedność chrześcijan" lub też w okresie między Wniebowstąpieniem a Pięćdziesiątnicą.
Komunia życia i wspólne praktyki duchowe ochrzczonych
111. Modlitwę taką powinno się przygotowywać, za wspólną zgodą, przy współpracy przedstawicieli Kościołów, Wspólnot eklezjalnych lub innych grup. Wspólnie też powinno się określić rolę jednych i drugich, odpowiednio dobrać tematy, czytania z Pisma św., hymny i modlitwy, które mają być zastosowane.
a) W celebracji tego rodzaju mogą się pojawić wszelkie czytania, modlitwy i hymny, które wyrażają to, co jest wspólne dla wszystkich chrześcijan odnośnie do wiary lub życia duchowego. Można też dodać zachętę, przemówienie lub medytację biblijną, które – czerpiąc ze wspólnego dziedzictwa chrześcijańskiego – przyczyniają się do wzrostu wzajemnej życzliwości i jedności.
b) Należałoby czuwać nad tym, by przekłady Pisma św., z których się korzysta, były do przyjęcia dla wszystkich i stanowiły wierne odzwierciedlenie tekstu oryginalnego.
c) Jest rzeczą pożądaną, by struktura tych obchodów uwzględniała różne wzorce modlitwy wspólnotowej, w pełnej harmonii z liturgiczną odnową wielu Kościołów i Wspólnot eklezjalnych, uwzględniając w sposób szczególny ich wspólne dziedzictwo w zakresie hymnów, tekstów zaczerpniętych z lekcjonarzy i modlitw liturgicznych.
d) Przygotowując takie wspólne nabożeństwa katolików z członkami któregoś z Kościołów wschodnich, trzeba brać wnikliwie pod uwagę dyscyplinę liturgiczną, typową dla danego Kościoła, zgodnie z tym, o czym będzie mowa niżej, w numerze.
112. Chociaż świątynia jest miejscem, w którym dana wspólnota przyzwyczaiła się sprawować normalnie swoją liturgię, nabożeństwa wspólne, o których była mowa, mogą mieć miejsce w świątyni tej lub innej wspólnoty zainteresowanej, z udziałem wszystkich uczestników. Niezależnie od tego, jakiekolwiek wybrano by miejsce, powinno ono podobać się wszystkim, być odpowiednio wyposażone i sprzyjać pobożności.
113. Przy wspólnym zaangażowaniu obecnych ci, którzy mają pełnić jakąś funkcję podczas nabożeństwa, mogą ubrać szaty odpowiadające ich randze kościelnej oraz naturze tegoż nabożeństwa.
114. W pewnych przypadkach może być rzeczą użyteczną sięgnięcie — pod kierunkiem osób odpowiednio przygotowanych i mających szczególne doświadczanie — do zasobów duchowego dziedzictwa, w formie rekolekcji, ćwiczeń duchownych, grup studiów, oraz wspólne wykorzystywanie tradycji duchowych i bardziej trwałych związków (zrzeszeń) celem pogłębienia wspólnego życia duchowego. Trzeba zawsze zwracać szczególną uwagę nie tylko na to, co już powiedziano o uznaniu rzeczywistych różnic doktrynalnych, jakie faktycznie istnieją, ale też na naukę i dyscyplinę Kościoła katolickiego odnośnie do uczestnictwa sakramentalnego.
115. Skoro sprawowanie Eucharystii w Dniu Pańskim stanowi fundament i centrum całego roku liturgicznego, katolicy nie podlegający prawu Kościołów wschodnich powinni uczestniczyć we Mszy św. w niedzielę i w dni nakazane. Dlatego nie radzi się organizować posług ekumenicznych w niedzielę oraz przypomina się, że jeżeli nawet katolicy uczestniczą w nabożeństwach ekumenicznych lub w służbie Bożej sprawowanej przez inne Kościoły i Wspólnoty eklezjalne, obowiązek udziału we Mszy św. w tych dniach pozostaje dla nich w mocy.
117. W pewnych okazjach oficjalna modlitwa Kościoła może mieć pierwszeństwo przed celebracjami ekumenicznymi, okazyjnie wprowadzonymi. Udział w takich obrzędach, jak modlitwa poranna lub wieczorna, specjalne wigilie itd., pozwoli osobom o różnych tradycjach liturgicznych — katolikom, prawosławnym, anglikanom i protestantom — lepiej zrozumieć modlitwę innych Wspólnot i głębiej uczestniczyć w tych tradycjach, które rozwinęły się często na podstawie wspólnych korzeni.
118. Gdy chodzi o celebracje liturgiczne sprawowane w innych Kościołach i Wspólnotach eklezjalnych, radzi się katolikom uczestniczyć w psalmach, responsoriach, hymnach i wspólnych gestach Kościoła, który ich zaprosił. Jeśli gospodarze to im proponują, mogą oni odczytać dany tekst lub wygłosić homilię.
119. Uczestnicy tego rodzaju celebracji liturgicznej winni zwracać szczególną uwagę na odczucia duchowieństwa i wiernych wszystkich zainteresowanych wspólnot chrześcijańskich, jak też na zwyczaje lokalne, które mogą się zmieniać w zależności od czasu, miejsca, osób i okoliczności. W katolickiej celebracji liturgicznej szafarze innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych mogą zajmować miejsce i odbierać honory liturgiczne, przysługujące ich randze i roli, o ile uzna się to za celowe i pożądane. Przedstawiciele duchowieństwa katolickiego, zaproszeni do udziału w nabożeństwie innego Kościoła lub Wspólnoty eklezjalnej, mogą – o ile będzie to mile widziane przez tych, którzy ich przyjmują – nosić strój i insygnia odpowiadające ich własnej funkcji kościelnej.
120. Zgodnie z roztropną decyzją Ordynariusza miejscowego, katolicki obrzęd pogrzebu może być zastosowany w odniesieniu do członków Kościoła niekatolickiego lub niekatolickiej Wspólnoty eklezjalnej, pod warunkiem jednak, że nie będzie to sprzeczne z ich wolą, że ich własny szafarz nie może być obecny i że nie sprzeciwiają się temu ogólne przepisy prawa.
121. Błogosławieństw udzielanych zazwyczaj katolikom można też udzielać innym chrześcijanom na ich prośbę, zgodnie z naturą i przedmiotem danego błogosławieństwa. Publiczne modlitwy za innych chrześcijan żyjących lub umarłych, w intencjach innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych oraz ich potrzeb, a także za ich przywódców duchowych, mogą być zanoszone podczas litanii oraz innych wezwań liturgicznej służby Bożej, jednak nie w trakcie anafory eucharystycznej. Dawna tradycja chrześcijańska w liturgii i eklezjologii pozwala cytować w anaforze eucharystycznej wyłącznie imiona osób pozostających w pełnej komunii z Kościołem, który sprawuje daną Eucharystię.
124. Mając na uwadze to, że u katolików oraz u chrześcijan wschodnich istnieją odmienne zwyczaje, gdy chodzi o przystępowanie do komunii św., spowiedź przed komunią i post eucharystyczny, należy starać się o to, by katolicy nie powodowali zgorszenia i nieufności u chrześcijan wschodnich. Katolik pragnący prawowicie przyjąć komunię u chrześcijan wschodnich powinien, na ile to możliwe, uszanować dyscyplinę wschodnią i powstrzymać się od niej, o ile dany Kościół rezerwuje komunię sakramentalną dla swych własnych wiernych z wykluczeniem wszystkich innych.
125. Szafarze katoliccy mogą godziwie udzielać sakramentów pokuty, Eucharystii i namaszczenia chorych członkom Kościołów wschodnich, którzy o to proszą z własnej inicjatywy i mają wymagane dyspozycje. W tych też przypadkach należy zwracać uwagę na dyscyplinę Kościołów wschodnich w odniesieniu do ich własnych wiernych oraz unikać wszelkiego, nawet czysto pozornego, prozelityzmu.
126. Podczas sprawowania liturgii sakramentalnej w Kościele wschodnim katolicy mogą czytać przewidziane teksty, o ile zostaną do tego zaproszeni. Chrześcijanin wschodni może być też zaproszony do czytania tekstów podczas podobnych nabożeństw w świątyniach katolickich.
127. Szafarz katolicki może być obecny oraz brać udział w ceremonii małżeństwa zawieranego zgodnie z przepisami przez chrześcijan wschodnich lub przez dwie osoby, z których jedna jest katolikiem, a druga chrześcijanką wschodnią — w świątyni wschodniej, o ile został zaproszony przez kompetentną władzę Kościoła wschodniego i pod warunkiem, że się dostosuje do norm niżej podanych, dotyczących małżeństw mieszanych, tam gdzie one mają swe zastosowanie.
128. Osoba należąca do Kościoła wschodniego może być świadkiem małżeństwa w kościele katolickim. Również osoba należąca do Kościoła katolickiego może być świadkiem małżeństwa sprawowanego zgodnie z regułami w Kościele wschodnim. We wszystkich tych przypadkach sposób ich postępowania powinien być zgodny z ogólną dyscypliną dwóch zainteresowanych Kościołów, dotyczącą zasad udziału w takich małżeństwach.
b) Uczestnictwo katolików w życiu sakramentalnym razem z chrześcijanami innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych
129. Sakrament jest działaniem Chrystusa i Kościoła przez Ducha. Jego sprawowanie w konkretnej wspólnocie jest znakiem jego jedności w wierze, kulcie i życiu wspólnotowym. Będąc ich znakami, sakramenty, a szczególnie Eucharystia, są też źródłem jedności wspólnoty chrześcijańskiej oraz życia duchowego, a także środkami ich rozwoju. W konsekwencji komunia eucharystyczna wiąże się nierozdzielnie z pełną komunią eklezjalną i z jej widzialnym wyrazem.
Równocześnie Kościół katolicki naucza, że ze względu na chrzest członkowie innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych znajdują się w realnej, chociaż niedoskonałej, komunii z Kościołem katolickim, że „chrzest stanowi sakramentalny węzeł jedności trwający między wszystkimi przezeń odrodzonymi (...) i że całkowicie zmierza do osiągnięcia pełni życia w Chrystusie". Eucharystia jest dla ochrzczonych pokarmem duchowym, który ich uzdalnia do przezwyciężenia grzechu i do życia życiem samego Chrystusa, do głębszego wcielenia w Niego i do bardziej intensywnego udziału w całej ekonomii Jezusa Chrystusa.
W świetle tych dwóch zasad podstawowych, które należy zawsze brać razem pod uwagę, Kościół katolicki, w sposób ogólny dopuszcza do komunii eucharystycznej oraz do sakramentów pokuty i namaszczenia chorych wyłącznie tych, którzy pozostają w jedności jego wiary, kultu i życia eklezjalnego. Z tych samych względów Kościół uznaje także, że w pewnych okolicznościach, w sposób wyjątkowy i pod pewnymi warunkami, można się zgodzić, a nawet zalecić dopuszczenie do tych sakramentów chrześcijan innych Kościołów i Wspólnot eklezjalnych.
Komunia życia i wspólne praktyki duchowe ochrzczonych
130. W przypadku niebezpieczeństwa śmierci szafarze katoliccy mogą udzielić tych samych sakramentów w warunkach niżej podanych (nr 131). W innych przypadkach zaleca się usilnie, by biskup diecezji, uwzględniając normy, które mogły być już podane w tej dziedzinie przez Konferencję Episkopatu lub przez Synody Kościołów wschodnich, dał wskazania ogólne, pozwalające ocenić sytuację w przypadku wielkiej i naglącej konieczności oraz zweryfikować warunki niżej podane (nr 131). Zgodnie z prawem kanonicznym, te ogólne wskazania powinny być ustalone po konsultacji z kompetentną władzą, przynajmniej lokalną, innego Kościoła lub zainteresowanej Wspólnoty eklezjalnej. Szafarze katoliccy ocenią poszczególne przypadki i będą udzielać tego sakramentu zgodnie z tymi normami tam, gdzie one istnieją. W przeciwnym razie ocenią je zgodnie z normami tegoż Dyrektorium.
131. Warunki, według których szafarz katolicki może udzielać sakramentów Eucharystii, pokuty i namaszczenia chorych osobie ochrzczonej, znajdującej się w sytuacji podanej wyżej (nr 130), są następujące: chodzi o to, by osoba ta nie miała możliwości udania się, celem otrzymania upragnionego sakramentu, do szafarza własnego Kościoła lub Wspólnoty eklezjalnej, by prosiła o dany sakrament w pełni dobrowolnie, by przejawiała katolicką wiarę w ten sakrament i by była należycie dysponowana.
132. Opierając się na katolickiej nauce o sakramentach i ich ważności, katolik w okolicznościach wymienionych powyżej (nr 130-131), może prosić o te sakramenty jedynie szafarza Kościoła, w którym sakramenty są ważne, bądź też szafarza, który — zgodnie z katolicką nauką o święceniach — uznany jest za ważnie wyświęconego.
133. Czytanie Pisma św. podczas sprawowania Eucharystii Kościoła katolickiego wykonywane jest przez członków tegoż Kościoła. W wyjątkowych okazjach i dla słusznej przyczyny biskup diecezji może pozwolić, by członek innego Kościoła lub Wspólnoty eklezjalnej pełnił funkcję lektora.
134. W katolickiej liturgii eucharystycznej homilia, stanowiąca część samej liturgii, zastrzeżona jest kapłanowi lub diakonowi albowiem jest ona przedstawieniem tajemnic wiary i norm życia chrześcijańskiego zgodnie z nauką tradycji katolickiej.
135. Gdy chodzi o czytanie Pisma św. i kazanie głoszone podczas nabożeństw innych od celebracji eucharystycznej, powinno się stosować normy wyżej podane (nr 118).
136. Członkowie innych Kościołów lub Wspólnot eklezjalnych mogą być świadkami w celebracji małżeństwa w kościele katolickim; katolicy zaś mogą być świadkami w małżeństwach zawieranych w innych Kościołach i Wspólnotach eklezjalnych.