Słowniczek terminów ekumenicznych

Ekumenia - w znaczeniu geograficznym - zamieszkana ziemia, w znaczeniu kulturowym - zamieszkany obszar, nasycony kulturą hellenistyczną lub rzymską, w znaczeniu politycznym - obszar starożytnego imperium rzymskiego. W Nowym Testamencie termin ten jest używany we wszystkich trzech znaczeniach.
W chrześcijaństwie przymiotnik ekumeniczny stosuje się na oznaczenie czegoś, co należy do Kościoła jako całości, do wszystkich chrześcijan. Obecnie terminy ekumenia i ekumeniczny oznaczają wszystko, co dotyczy jedności Kościoła.

Ekumenizm - ruch, inspirowany i kierowany przez Ducha Świętego, zmierzający do przywrócenia jedności w podzielonym chrześcijaństwie. Ma na celu wypracowanie u osób weń zaangażowanych postawy nacechowanej szacunkiem i zaufaniem do braci z innych Kościołów, eksponowanie tego, co łączy chrześcijan, przezwyciężanie wzajemnych uprzedzeń, podejmowanie współpracy w różnych dziedzinach.

Ruch ekumeniczny - działalność i oraz przedsięwzięcia zmierzające do jedności chrześcijan - rozumianej jako przezwyciężenie barier konfesyjnych - zależnie od różnych potrzeb Kościoła i warunków chwili (określenie Soboru Watykańskiego II, zawarte w "Dekrecie o ekumenizmie").

Ekumenizm duchowy - forma zaangażowania ekumenicznego, akcentująca odnowę wewnętrzną każdego chrześcijanina, dokonującą się przez nawrócenie, oraz prywatną i publiczną modlitwę o jedność Kościoła jako drogę do zjednoczenia chrześcijaństwa. Wypływa z przekonania, że istnienie oddzielonych od siebie różnych wyznań chrześcijańskich wypływa z grzechu i winy, co można przezwyciężyć jedynie przez żal, nawrócenie, wewnętrzną przemianę oraz wzajemne przebaczenie popełnionych względem siebie win.

Ekumenizm naukowy - obejmuje poznawanie doktryny, duchowości i życia innych Kościołów przez studiowanie ich nauki i dialog teologiczny.

Ekumenizm praktyczny - współdziałanie chrześcijan różnych wyznań w wyznawaniu wiary, organizowaniu nabożeństw ekumenicznych, współpraca w dziedzinie społecznej i na rzecz pokoju na świecie.

Nabożeństwa ekumeniczne - wspólne modlitwy członków różnych Kościołów chrześcijańskich o przyspieszenie zjednoczenia chrześcijaństwa. Ich uczestnicy zwykle proszą Boga o jedność, jakiej dla swego Kościoła pragnął Jezus Chrystus. Odbywają się zazwyczaj z upoważnienia władz kościelnych lub za ich wiedzą i zgodą. Mogą przybierać formy zinstytucjonalizowane - jak Tydzień Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan lub niezinstytucjonalizowane - jak spotkania mieszanych wyznaniowo grup charyzmatycznych, modlitewne lub rekolekcyjne. Mają charakter wyznaniowy - kiedy uczestniczą w nich członkowie jednego Kościoła lub międzywyznaniowy. Chociaż nie ma określonego modelu nabożeństwa ekumenicznego, program zazwyczaj obejmuje: czytanie Pisma Świętego, homilię lub komentarz czy rozważanie oparte na przeczytanym fragmencie biblijnym, wspólne odmówienie "Ojcze nasz", przepraszanie Boga za grzechy popełnione przeciwko jedności Kościoła, czasami także modlitwę wstawienniczą lub świadectwa uczestników. a na zakończenie wspólne błogosławieństwo udzielone przez duchownych lub księgą Pisma Świętego. Nabożeństwa ekumeniczne organizuje się najczęściej w Tygodniu Modlitw o Jedność Chrześcijan (od 18 do 25 stycznia), w okresie Epifanii (Objawienia Pańskiego - styczeń), w oktawie po uroczystości Zesłania Ducha Świętego lub w związku z ważnymi wydarzeniami ekumenicznymi.

Dialog miłości - wzajemne kontakty przedstawicieli różnych wyznań chrześcijańskich, służące międzykościelnemu zbliżeniu, jak składanie sobie wizyt przez hierarchów, wymiana korespondencji, udział w lokalnych uroczystościach bratnich Kościołów czy różnych wspólnych inicjatywach o charakterze charytatywnym czy społecznym.

Dialog ekumeniczny - spotkania i rozmowy między teologami Kościołów i Wspólnot chrześcijańskich, zapoczątkowane po Soborze Watykańskim II, służące jedności chrześcijan. Obejmuje dyskusję nad spornymi kwestiami doktrynalnymi, prowadzi do ustalenia interpretacji podstawowych prawd wiary - jeśli to możliwe wspólnej - lub wyraźnego określenia rozbieżności.