W ciągu czterech dni odwiedzi Warszawę, gdzie m.in. podpisze z przewodniczącym KEP abp Józefem Michalikiem wspólne Przesłanie do Narodów Polski i Rosji, a także uda się do Białegostoku, Supraśla, Hajnówki oraz klasztoru na Świętej Górze Grabarce, gdzie pod jego przewodnictwem odprawiona zostanie w niedzielę liturgia z okazji uroczystości Przemienienia Pańskiego. Jest to pierwsza wizyta w Polsce Głowy Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Patriarcha Cyryl zrobił wyjątek przybywając do Polski wcześniej, niż wyznacza mu to tradycja. W jej świetle każdy nowo wybrany zwierzchnik autokefalicznego (niezależnego) Kościoła prawosławnego odwiedza pozostałe Kościoły i ich zwierzchników. Dokonuje się to w określonej kolejności, zgodnie z miejscem danego Kościoła w tzw. dyptychach, czyli ustalonych w ciągu wieków wykazach patriarchatów, metropolii i arcybiskupstw. Pierwsze miejsce zajmuje w nich Patriarchat Konstantynopolitański, następnie Aleksandryjski, Antiocheński, Jerozolimski, Moskiewski, Serbski i inne Kościoły. Polskie prawosławie zajmuje na tej liście miejsce 12. lub 13. – za lub przed Albanią – i w tej kolejności winien przybyć do naszego kraju patriarcha Cyryl, który odwiedził dotychczas tylko Konstantynopol, Aleksandrię, Antiochię i Gruzję.

Zwierzchnik RKP zrobił wyjątek ze względu na podpisanie przesłania obu Kościołów do narodów polskiego i rosyjskiego, co zdaniem komentatorów świadczy o randze wizyty.

Wspólne Przesłanie do Narodów Polski i Rosji, jakie na Zamku Królewskim w Warszawie podpiszą w piątek Patriarcha Cyryl w imieniu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego i abp Józef Michalik w imieniu Kościoła katolickiego w Polsce, ma też charakter bezprecedensowy. Nigdy dotąd nie było tego rodzaju wspólnego orędzia Kościoła prawosławnego i katolickiego, adresowanego do sąsiadujących ze sobą narodów. Przesłanie to otwiera więc nowy etap we wzajemnych stosunkach katolicyzmu w Polsce i rosyjskiego prawosławia. Jest ono apelem o wzajemny dialog, którego celem ma być wyjaśnienie trudnej wspólnej przeszłości obu narodów, co z kolei stanowić może podstawę procesu przebaczenia i pojednania. Dokument mówi też o potrzebie wspólnego świadectwa Kościoła prawosławnego i katolickiego wobec nowych wyzwań jakie stwarza przed chrześcijaństwem współczesna Europa i sekularyzujący się świat.

Jego Świątobliwość Cyryl I Patriarcha Moskiewski i całej Rusi wyląduje na warszawskim wojskowym lotnisku Okęcie w czwartek 16 sierpnia o godz. 13.00. W skład oficjalnej delegacji towarzyszącej patriarsze wchodzą: metropolita wołokołamski HILARION - przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych (OWCS) Patriarchatu Moskiewskiego, biskup sołniecznogorski SERGIUSZ - kierownik Sekretariatu Administracyjnego Patriarchatu Moskiewskiego, Władimir LEGOJDA - przewodniczący Synodalnego Wydziału Informacyjnego, ks. protojerej Nikołaj BAŁASZOW - Wiceprzewodniczący OWCS, ks. protojerej Igor JAKIMCZUK - sekretarz OWCS ds. stosunków międzyprawosławnych, ks. protodiakon Władimir NAZARKIN - asystent przewodniczącego OWCS oraz Michaił KUKSOW - pełniący obowiązki kierownika osobistego sekretariatu Patriarchy.

Na lotnisku patriarchę Cyryla i członków delegacji powita metropolita warszawski i całej Polski Sawa. Patriarcha przyjeżdża do Polski na jego zaproszenie jako zwierzchnika Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Ze strony Kościoła katolickiego patriarchę przywitają bp Wojciech Polak, sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski wraz ze swym zastępcą ks. Jarosławem Mrówczyńskim.

Pierwszym punktem programu pobytu Patriarchy będzie doksologia o godz. 14.00 w katedrze prawosławnej na warszawskiej Pradze (Katedra Metropolitalna Św. Marii Magdaleny, Al. Solidarności 52). Nabożeństwo odprawione zostanie według schematu nieszporów - będą więc odśpiewane psalmy, jak w każdym nabożeństwie wieczornym. Abp Sawa - prawosławny metropolita warszawski i całej Polski skieruje słowa powitania do patriarchy Cyryla I, a patriarcha odpowie własnym przemówieniem. Na nabożeństwie zgromadzą się duchowni Kościoła prawosławnego z całej Polski oraz wierni świeccy. Natomiast ze strony Kościoła katolickiego przybędą abp Józef Michalik, oraz obaj biskupi warszawscy kard. Kazimierz Nycz i abp Henryk Hoser.

Jeszcze w tym samym dniu (czwartek) o godz. 17. odbędzie się spotkanie Patriarchy Cyryla z przedstawicielami Konferencji Episkopatu Polski (siedziba KEP, Skwer kard. Stefana Wyszyńskiego 6). Patriarcha Cyryl wraz z osobami towarzyszącymi po przywitaniu przez abp. Józefa Michalika, przewodniczącego Konferencji, uda się na krótką modlitwę do miejscowej kaplicy, a następnie wraz z przedstawicielami polskiego Episkopatu rozmawiać będzie o perspektywach współpracy i dialogu obu Kościołów, jaki oczekiwany jest w ślad za podpisaniem wspólnego przesłania.

Ze strony Konferencji Episkopatu Polski w spotkaniu udział wezmą kardynałowie Kazimierz Nycz, Stanisław Dziwisz i Józef Glemp, Prymas Polski abp Józef Kowalczyk, abp Józef Michalik przewodniczący Konferencji Episkopatu i jego zastępca abp Stanisław Gądecki, bp Wojciech Polak, sekretarz generalny Episkopatu wraz zastępcą ks. Jarosławem Mrówczyńskim, abp Henryk Hoser oraz współautorzy ze strony polskiej wspólnego przesłania Kościołów: abp Henryk Muszyński i abp Stanisław Budzik. W spotkaniu weźmie udział także przedstawiciel Kościoła katolickiego w Rosji w osobie sekretarza generalnego katolickiej Konferencji Episkopatu Federacji Rosyjskiej, ks. Igora Kowalewskiego.

Ze strony prawosławnej, oprócz patriarchy Cyryla i członków jego delegacji, na spotkanie zostali zaproszeni przedstawiciele Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego metropolita warszawski i całej Polski Sawa, abp Jeremiasz, biskup wrocławsko-szczeciński i bp Jerzy Pańkowski stojący na czele Prawosławnego Ordynariatu Polowego.

Po zakończeniu wspólnych obrad patriarcha Cyryl ofiaruje Kościołowi katolickiemu w Polsce ikonę Matki Bożej Smoleńskiej. Ikona ta jest jedną z najbardziej czczonych ikon prawosławnych. Należy do typu ikonograficznego Hodegetria z Chrystusem. Według legendy autorem oryginału był św. Łukasz Ewangelista. Wizerunek ten na Ruś przywiozła z Bizancjum księżniczka bizantyjska w 1046 roku. Była ona córką Konstantyna IX Monomacha, na Ruś przybyła, aby poślubić księcia Wsiewołoda. Włodzimierz Monomach, syn i następca pary książęcej, będąc jeszcze księciem smoleńskim, podarował ikonę w 1079 roku smoleńskiemu soborowi Zaśnięcia Matki Bożej. Wkrótce po tym ikona została uznana za cudowną. Być może wtedy zaczęła być określana Smoleńską. Oryginał ikony nie zachował się, jest ona obecna w licznych kopiach. Wizerunek Matki Bożej smoleńskiej, w tej wersji jaka obecnie jest znana, nosi w sobie wyraźne wpływy zachodnie w sposobie prezentacji twarzy Matki Bożej i Jezusa.
 

Z kolei darem Kościoła katolickiego z Polski, wręczonym Patriarsze przez abp. Michalika, będzie kopia ikony Matki Bożej Częstochowskiej, która - jak oczekują ofiarodawcy - swe miejsce mogłaby znaleźć w nowo wybudowanej prawosławnej cerkwi w Katyniu. Cerkiew ta znajduje się w bezpośredniej bliskości cmentarza pomordowanych w 1941 r. polskich oficerów. W zamierzeniu, jak zapowiadała dotąd strona prawosławna, ma być ona miejscem, gdzie będą mogli przybywać i modlić się także katoliccy, polscy pielgrzymi. Sprawa ta ma być najprawdopodobniej jednym z tematów warszawskich rozmów przedstawicieli obu Kościołów.

Z siedziby Episkopatu kolumna delegacji rosyjskiej przejedzie do Belwederu na spotkanie z Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Bronisławem Komorowskim, które rozpocząć się ma o godz. 18. Po półgodzinnej rozmowie z Patriarchą, Prezydent Polski wyda uroczysty obiad na jego cześć. W jego trakcie przewidziane są wystąpienia zarówno Patriarchy, jak i Prezydenta RP.

Na kolacji, oprócz osób towarzyszących Patriarsze, będą obecni także biskupi Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego jak i kardynałowie i biskupi katoliccy, ci którzy uczestniczyli w spotkaniu obu delegacji w Sekretariacie Episkopatu.

17 sierpnia rano o 9.30 w miejscu swego zamieszkania, warszawskim Hotelu Hayatt, patriarcha Cyryl spotka się z episkopatem Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Episkopat Kościoła prawosławnego w Polsce składa się z dziesięciu hierarchów, z których sześciu jest ordynariuszami a czterech wikariuszami.

Następnie, o godz. 11. patriarcha Cyryl złoży wizytę Marszałkowi Senatu Bogdanowi Borusewiczowi w siedzibie Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.

O godz. 12. na Zamku Królewskim w Warszawie nastąpi kulminacyjny moment tej wizyty, ceremonia podpisania wspólnego Przesłania do Narodów Polski i Rosji. Podpisy złożą na nim w imieniu obu Kościołów patriarcha Cyryl oraz abp Józef Michalik. Po złożeniu podpisów pod dokumentem w wersji polskiej oraz rosyjskiej, obaj sygnatariusze wygłoszą przemówienia.

W uroczystości, w najbardziej reprezentacyjnej sali zamku (sala balowa), uczestniczyć będą przedstawiciele Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego i Kościoła katolickiego, który reprezentowany będzie także przez Nuncjusza Apostolskiego w Warszawie abp. Celestino Migliore oraz ks. Igora Kowalewskiego, sekretarza generalnego Episkopatu Katolickiego w Federacji Rosyjskiej. Obecny będzie metropolita Sawa i kilku innych biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Konferencję Episkopatu Polski reprezentować będą: jej przewodniczący abp Józef Michalik, Prymas Polski abp Józef Kowalczyk, kardynałowie Kazimierz Nycz, metropolita warszawski, Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski i Józef Glemp, emerytowany Prymas Polski i metropolita warszawski, abp Stanisław Gądecki, metropolita poznański i zastępca przewodniczącego KEP, bp Wojciech Polak, sekretarz generalny Episkopatu, abp Stanisław Budzik, metropolita lubelski, abp Henryk Hoser, biskup warszawsko-praski, abp Henryk Muszyński, emerytowany arcybiskup gnieźnieński i Prymas Polski, bp Krzysztof Nitkiewicz, biskup sandomierski, przewodniczący Rady Episkopatu ds. Ekumenizmu i bp Józef Guzdek, biskup polowy.

W ceremonii uczestniczyć będą również członkowie Korpusu Dyplomatycznego, przedstawiciele świata polityki, nauki i kultury, m.in. członkowie polsko-rosyjskiej grupy ds. trudnych z prof. Adamem Rotfeldem na czele.

Po południu w piątek patriarcha Cyryl złoży wieniec przed pomnikiem Nieznanego Żołnierza na Placu Piłsudskiego oraz na Cmentarzu Mauzoleum Radzieckich Żołnierzy z Pierwszego Frontu Białoruskiego, poległych na ziemiach centralnej Polski w walkach z armią niemiecką w latach 1944-45, położonym przy al. Żwirki i Wigury. Warszawę patriarcha Cyryl opuści w sobotę rano.

Przed południem 18 sierpnia zwierzchnik RKP przyjedzie do Białegostoku, gdzie o godz. 11.00 w cerkwi św. Ducha zostanie odprawiona uroczysta doksologia. W godzinę później Patriarcha w katedrze św. Mikołaja spotka się z wiernymi. O 12.30 Prezydent Miasta Białegostoku Tadeusz Truskolaski powita Patriarchę na dziedzińcu Pałacu Branickich, następnie we wnętrzu Pałacu zjedzą wspólnie wraz z zaproszonymi gośćmi obiad.

Między godziną 13.00 a 14.00, (18 sierpnia) nastąpi przejazd patriarszej delegacji do klasztoru w Supraślu, a o godz. 15.30 Patriarcha przybędzie do Hajnówki, gdzie złoży wizytę w cerkwi Św. Trójcy. Następnie ok. godz. 17.00 uda się na Świętą Górę Grabarkę, gdzie nabożeństwem zainauguruje uroczystości Przemienienia Pańskiego.

19 sierpnia o godz. 9.30 pod przewodnictwem patriarchy Cyryla w klasztorze na Świętej Górze Grabarka odprawiona zostanie uroczysta liturgia z okazji uroczystości Przemienienia Pańskiego. W liturgii uczestniczyć będzie zwierzchnik polskiego prawosławia metropolita Sawa, inni biskupi prawosławni oraz wierni tego Kościoła ze wszystkich stron kraju.

Ze strony katolickiej w uroczystościach na Grabarce weźmie udział abp Józef Michalik wraz z abp. Edwardem Ozorowskim, metropolitą białostockim oraz biskupami Antonim Dydyczem, biskupem drohiczyńskim, Krzysztofem Nitkiewiczem, biskupem sandomierskim, przewodniczącym Rady ds. Ekumenizmu KEP i Wojciechem Polakiem, sekretarzem generalnym KEP.

Po południu 18 sierpnia zwierzchnik RKP powróci do Moskwy przez Warszawę. Odlot do Moskwy ma nastąpić o godz. 16.30.