Uczniowie Campbella

publikacja 06.03.2003 17:13

Historia Kościoła

Uczniowie Campbella Thomas Campbell

Z Waszyngtonu w świat

Za prekursora Kościoła Chrystusowego uważa się Thomasa Campbella (1763-1854), pastora prezbiteriańskiego, pochodzącego z Irlandii Północnej. W 1807 r. wyjechał do USA. Wkrótce w Waszyngtonie został oskarżony o nieortodoksyjne nauki i postawiony przed Synodem Kościoła prezbiteriańskiego. Główny zarzut, jaki mu postawiono, to dopuszczenie do Wieczerzy Pańskiej ludzi nie należących do Kościoła prezbiteriańskiego. Campbell zdecydował się wówczas na wystąpienie z Kościoła i w 1809 r. utworzył Waszyngtońskie Stowarzyszenie Chrześcijańskie (The Christian Association of Washington), a jego cele i zadania przedstawił w dokumencie "Deklaracja i wezwanie" (Declaration and Address). W nim sformułował motto ruchu: "Gdzie Biblia mówi - my mówimy. Gdzie Biblia milczy - my milczymy. Nie narzucajmy ani też nie przyjmujmy niczego jako biblijnego zobowiązania, jeśli nie możemy zacytować: Tak mówi Pan". Centrum Waszyngtońskiego Stowarzyszenia Chrześcijańskiego znajdowało się w West Middltown w Pensylwanii. Campbell był tam kaznodzieją w Brush Run Church - miejscowym zborze.

W 1812 Campbell postanowił przyjąć chrzest przez zanurzenie. Zbliżyło go to do baptystów, postanowił zachować jednak odrębność swego zboru. Zaproponował, by wierni zbierali się w niedzielę na czterogodzinne nabożeństwo, na które składało się czytanie Biblii, kazania, Wieczerza Pańska, śpiew, modlitwa i zbieranie kolekty na potrzeby zboru. Zalecał też czytanie Biblii przy każdym posiłku w każdej rodzinie.

Stopniowo powstawało coraz więcej zborów uznających idee Campbella. Nosiły one różne nazwy, m. in. Uczniowie Chrystusa, Zbór Chrześcijański, Kościół Chrystusowy. Pierwszy ich zjazd odbył się w roku 1838 w Syracuse (stan Nowy Jork), co zapoczątkowało - odbywające się do dziś - doroczne konferencje Kościoła Chrystusowego.

W II połowie XIX w. Kościół Chrystusowy w USA liczył już ponad 300 000 wyznawców. Również w innych krajach, np. w Anglii i Irlandii, powstały zbory tego Kościoła.

Misjonarz z Ameryki

Początki Kościoła Chrystusowego w Polsce to rok 1921 i działalność Konstantego Jaroszewicza. Konstanty M. Jakoniuk-Jaroszewicz urodził się 25 września 1891 r. w Starej Wsi (obecnie Starowsi) koło Bielska Podlaskiego. W roku 1910 wyjechał "za chlebem" do Stanów Zjednoczonych. W lipcu 1912 r. w Nowym Jorku wysłuchał kazania głoszonego przez Josepha Kesvila. Jeszcze tego samego dnia wieczorem, w zborze Kościoła Chrystusowego przy ulicy Drugiej 63 przyjął chrzest wiary. W 1916 r. został ordynowany na kaznodzieję. Pracował w Nowym Jorku, Chicago, Henvill, Cleveland i Baltimore.
Pod koniec roku 1921 wrócił z żoną do Polski. W maju 1923 roku odbył się pierwszy chrzest kilkunastu osób, powstał też pierwszy zbór Kościoła Chrystusowego w Starej Wsi.

Jesienią 1924 r. Jaroszewiczowie osiedlili się w Kobryniu i rozpoczęli działalność misyjną na terenie województw: wileńskiego, nowogródzkiego, białostockiego, poleskiego, wołyńskiego i lwowskiego. Jaroszewicz działa jako przedstawiciel Międzynarodowej Chrześcijańskiej Misji i początkowo tą nazwą określa się również powstającą społeczność. Od roku 1926 używa się nazwy "Misja Chrześcijan Ewangelicznych w Polsce". Do roku 1928 w Polsce powstało 30 zborów Kościoła Chrystusowego, które na wspólnym posiedzeniu w Kobryniu w 1928 r. utworzyły Zjednoczenie Kościołów Chrystusowych Wyznania Ewangelicznego w Polsce.

Zjednoczenie prowadziło - oprócz ewangelizacyjnej - również działalność oświatową, wydawniczą i charytatywną. Planowano rozszerzyć akcję misyjną na województwa centralne i w związku z tym w r. 1939 przeniesiono siedzibę ZKCh z Kobrynia do Brześcia nad Bugiem. Istniało wówczas 85 zborów i 320 placówek misyjnych, rozmieszczonych w 8 województwach.

18-20 sierpnia 1939 r. w miejscowości Zimno na Wołyniu odbył się X Zjazd ZKCh. Podjęto na nim szereg ważnych decyzji, m. in. zmianę nazwy - powrót do nazwy "Kościół Chrystusowy", uchwalono nowy statut i przyjęto projekt budowy Kolegium Biblijnego w Brześciu n/Bugiem. Wojna uniemożliwiła realizację przyjętych postanowień. K. Jaroszewicz wyjechał do USA.

Powojenne perypetie

II wojna światowa i będące jej efektem nowe granice całkowicie zmieniły sytuację Kościoła Chrystusowego w Polsce. Ubyły 72 zbory, położone na terenie województw: wileńskiego, nowogródzkiego, poleskiego, wołyńskiego i lwowskiego, które weszły w skład Wszechzwiązkowej Rady Ewangelicznych Chrześcijan Baptystów w ZSRR.

Czołowi działacze Kościoła Chrystusowego: Jerzy Sacewicz, Mikołaj Korniluk i Bolesław Winnik osiedlili się w Olsztynie. Pastorem powstającego tam zboru został J. Sacewicz. Oprócz działalności religijnej podjęto również działalność charytatywną.

Na nadzwyczajnym zjeździe w sierpniu 1946 r. postanowiono reaktywować Zjednoczenie Kościołów Chrystusowych jako odrębny Kościół. W listopadzie 1946 r. Ministerstwo Administracji Publicznej wyraziło zgodę na wznowienie działalności Zjednoczenia Kościołów Chrystusowych Wyznania Ewangelicznego w Polsce jako zrzeszenia religijnego. Funkcjonowały wówczas 4 zbory w województwie białostockim (Siemiatycze, Boćki, Milejczyce, Grodzisk), 8 w mazurskim (Olsztyn, Lidzbark Warmiński, Kętrzyn, Mragowo, Rumy, Świętajno, Ruskowo, Pasłęk) oraz w Gdańsku, Sosnowcu i Muratynie (lubelskie). W 1948 roku centrala Kościoła została przeniesiona z Olsztyna do Warszawy. W roku 1950 Kościół liczył 35 zborów, 80 placówek i ok. 3 000 wiernych.

Rok 1950 to czarna karta w historii Kościoła. 19-20 września tego roku wszyscy członkowie władz naczelnych Kościoła i większość aktywnych działaczy zostali aresztowani pod zarzutem zdrady stanu. Kaplice, kancelarie zborowe, a nawet prywatne pokoje zostały opieczętowane. Niektórzy z aresztowanych zostali wypuszczeni po kilku miesiącach, inni dopiero w roku 1953 (wśród nich J. Sacewicz, M. Korniluk, B. Winnik).

Polityka państwa, zmierzająca do skomasowania pokrewnych wyznań w jeden Kościół, doprowadza ostatecznie do formalnego połączenia się pięciu Kościołów: Chrześcijan Wiary Ewangelicznej, Ewangelicznych Chrześcijan, Stanowczych Chrześcijan, Wolnych Chrześcijan i Zjednoczenia Kościołów Chrystusowych. 4 czerwca 1953 r. utworzyły one Zjednoczony Kościół Ewangeliczny (ZKE), będący federacją autonomicznych Kościołów. Formalną decyzję o wejściu Zjednoczenia Kościołów Chrystusowych w skład ZKE podjął Nadzwyczajny Zjazd, który odbył się w Siemiatyczach 10 maja 1953 r.

Zjednoczony Kościół Ewangeliczny istniał do roku 1987. Sytuacja polityczna kraju zmieniła się i nie było już potrzeby dalszego funkcjonowania pod jednym szyldem niezależnych od siebie Kościołów. Ostateczną decyzję o reorganizacji ZKE i usamodzielnieniu się jego składowych konfesji podjął XII Synod 22 maja 1987 r.

Ugrupowanie Kościoła Chrystusowego nie powróciło do poprzedniej nazwy. 1 lutego 1988 r. zostało zarejestrowane jako Kościół Zborów Chrystusowych.



luty 2003