31 października 1517 augustiański mnich Marcin Luter, profesor biblistyki na uniwersytecie w Wittenberdze, wywiesił na drzwiach kościoła zamkowego w tym mieście 95 tez przeciwko odpustom. To wydarzenie uznawane jest za początek reformacji, która stała się początkiem końca jedności chrześcijaństwa zachodniego i zainicjowała kolejne podziały w Kościele.

Ponieważ Luter nie zrezygnował z głoszonych przez siebie prawd, papież nałożył na niego ekskomunikę. Według ewangelików wspominanie reformacji nie jest świętowaniem rozdarcia w Kościele, ale ma wymiar teologiczny, który może być bliski wszystkim chrześcijanom. Pamiątkę reformacji obchodzą oni po to, by przypominać, co przyniosła dobrego.

Podpisana w 1999 roku przez dwa Kościoły - luterański i rzymskokatolicki - wspólna deklaracja o usprawiedliwieniu zbliżyła do siebie oba Kościoły. Dokument potwierdza, że zarówno katolicy, jak i luteranie uważają, że dobre uczynki są niezbędne do zbawienia i że są one zawsze owocem łaski bożej.

W Święto Reformacji - jak powiedział w rozmowie z PAP rzecznik prasowy Kościoła ewangelicko-augsburskiego, ks. Wojciech Pracki - są wręczane nagrody "Śląski Szmaragd". Wyróżnienie jest przyznawane wybitnym przedstawicielom Śląska za szczególne osiągnięcia w dziedzinie ekumenizmu, tolerancji, pojednania między narodami i integracji europejskiej.

"Śląsk jako pogranicze wielokulturowe, wielonarodowe i wielowyznaniowe wniósł i wnosi znaczący wkład we współczesne procesy integracyjne naszego kontynentu poprzez charyzmat wielu osobowości cieszących się autentycznym uznaniem. Kościół luterański na Śląsku (Diecezja Katowicka), odgrywający w przeszłości znaczącą rolę, a obecnie jako Kościół +diaspory+, pragnie tym wyróżnieniem docenić ludzi zaangażowanych w dzieło wznoszenia się ponad podziałami religijnymi, narodowościowymi i kulturowymi" - podkreślił ks. Pracki.

Jak powiedział, w tym roku wyróżnienia otrzymają: senator i reżyser Kazimierz Kutz i prof. Jan Herma. Wręczenie nagród odbędzie się w poniedziałek w ewangelickim kościele Zmartwychwstania Pańskiego w Katowicach.

Dotychczas "Śląskim Szmaragdem" zostali uhonorowani m.in.: przewodniczący Parlamentu Europejskiego prof. Jerzy Buzek, metropolita katowicki abp Damian Zimoń, biskup opolski Alfons Nossol, pisarz Jerzy Pilch, publicysta Krzysztof Karwat, prof. Ewa Chojecka, prof. Grażyna Szewczyk, prof. Julian Gembalski, prof. Jan Harasimowicz, prof. Jan Malicki, kompozytor Ryszard Gabryś, Adam Małysz, prof. Dorota Simonides z Opola i b. wicemarszałek Senatu Marcin Tyrna.

Organizowane w Święto Reformacji nabożeństwa w protestanckich świątyniach mają szczególny charakter. W ich trakcie często odczytuje się fragmenty 95 tez, a także śpiewa hymn luteran skomponowany przez Lutra - pieśń Warownym Grodem:

ACatCalledCinnamon Jagodziński Trio - Warownym Grodem

Spośród tez trzy są uważane za główne. Pierwsza głosi: "Gdy Pan i Mistrz nasz Jezus Chrystus powiada: +Pokutujcie+, kto chce, aby całe życie wiernych było nieustanną pokutą". W tezie 37. stwierdza się, że "każdy prawdziwy chrześcijanin, żywy czy umarły, ma udział we wszelkich darach Chrystusowych i kościelnych; Bóg mu ich udzielił i bez listów odpustowych". Natomiast teza 62. mówi, że "prawdziwym skarbem Kościoła jest najświętsza Ewangelia chwały i łaski Bożej".

Święto Reformacji obchodzą także ewangelicy innych wyznań, m.in. ewangelicy reformowani i metodyści. W dużych miastach okolicznościowe nabożeństwa są obchodzone wspólnie przez wiernych tych trzech Kościołów.

Światowa Federacja Luterańska powstała w 1947 r. w Szwecji. Obecnie skupia 124 Kościoły luterańskie z ponad 56 mln wiernych. W Polsce Kościół ewangelicko-augsburski liczy ok. 75 tys. wiernych. Połowa z nich mieszka na Śląsku Cieszyńskim i tworzą Diecezję Cieszyńską. Pozostali skupieni są w pięciu diecezjach na terenie całego kraju.

Dla ewangelików Święto Reformacji jest zawsze dniem wolnym od pracy, zagwarantowanym ustawowo.