Raport o stanie dialogu ekumenicznego w Polsce

Wierni różnych Kościołów gromadzą się na Mszach św., nabożeństwach słowa Bożego lub nieszporach w świątyniach różnych wyznań, aby razem prosić Boga o przywrócenie pełnej jedności Kościoła.

Kościół katolicki w Polsce włączył się w obchody Tygodnia w 1962 r., zaś od 1974 r. organizuje je wspólnie z Polską Radą Ekumeniczną, skupiającą obecnie siedem Kościołów: prawosławny, ewangelicko-augsburski, ewangelicko-reformowany, ewangelicko-metodystyczny, polskokatolicki, starokatolicki mariawitów i chrześcijan baptystów.

Wbrew wytycznym Watykanu

Od 10 lat kilkuosobowy zespół, powołany wspólnie przez Radę ds. Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski oraz Polską Radę Ekumeniczną opracowuje szczegółowy program nabożeństw na każdy dzień Tygodnia. Przygotowuje też broszurę, zawierającą propozycje tekstów liturgicznych, modlitw wiernych i homilii na poszczególne dni. Publikacja ta trafia do wszystkich parafii katolickich oraz do parafii Kościołów z PRE.

Jeśli jednak zamiast nabożeństwa ekumenicznego modlitwa o jedność odbywa się w ramach Mszy św. (a taka jest zazwyczaj praktyka w Kościele katolickim), używa się z formularza Mszy o jedność Kościoła, z wykorzystaniem czytań biblijnych przewidzianych na Tydzień Modlitw.
Polską specyfiką Tygodnia jest gościnna wymiana kaznodziejów: na Mszach św. w kościołach katolickich kazania głoszą duchowni z innych Kościołów chrześcijańskich, zaś księża katoliccy w czasie nabożeństw w świątyniach bratnich Kościołów. Gdzie indziej na świecie taka forma "wspólnoty ambony" nie istnieje. Tradycję tę zapoczątkował kard. Stefan Wyszyński, zgadzając się w 1963 r., aby pierwszy prezes PRE, luterański biskup Zygmunt Michelis głosił kazania na Mszach św. o jedność chrześcijan w warszawskim kościele sióstr sakramentek.

Choć praktyka ta nie jest zgodna z wytycznymi Stolicy Apostolskiej, Papieska Rada ds. Popierania Jedności Chrześcijan zgadza się na jej kontynuowanie. Abp Alfons Nossol, długoletni (1984-2006) przewodniczący najpierw Komisji, a potem Rady ds. Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski podkreśla, że wielokrotnie Kościół katolicki w naszym kraju wyprzedzał oficjalne decyzje i wytyczne watykańskie, gdy chodzi o nawiązywanie kontaktów z chrześcijanami innych wyznań. Na sympozjum ekumenicznym na warszawskim Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w grudniu 2004 r. hierarcha podziękował wręcz Prymasowi Polski kard. Józefowi Glempowi za wspieranie działalności ekumenicznej, nawet jeśli ocierała się ona o granice ortodoksji.

Ekumeniczny karnawał

W wielu diecezjach nabożeństwa ekumeniczne są przedłużane poza Tydzień Modlitw, jak np. w diecezji opolskiej, gdzie nawet początek Adwentu obchodzony jest wspólnie przez różne wyznania w formie ekumenicznego czuwania modlitewnego.

Podobnie jest w Warszawie, gdzie w styczniu trwa prawdziwy "ekumeniczny karnawał". W tym roku nabożeństwa zaczęły się już 6 stycznia, w kaplicy Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, który choć nie należy do PRE, stara się czynnie uczestniczyć w ruchu ekumenicznym. Zakończą się zaś 29 stycznia w katolickiej parafii św. Alojzego Orione, gdzie na modlitwę zaprasza Stowarzyszenie Pokoju i Pojednania "Effatha". Faktycznie więc Tydzień Modlitw trwa w stolicy niemal cały miesiąc, obejmując co najmniej 20 celebracji. Centralne nabożeństwo ekumeniczne, na którym zwykle obecni są zwierzchnicy Kościołów, przewidziane jest w tym roku na niedzielę 21 stycznia w katolickim kościele bł. Władysława z Gielniowa. "Chyba nikt na świecie nie traktuje tak poważnie tego Tygodnia jak Polska" - uważa abp Nossol.

W niektórych miastach odbywa się również drugi cykl modlitw ekumenicznych - przed uroczystością Zesłania Ducha Świętego, gdzieniegdzie odprawiane są też regularne comiesięczne nabożeństwa. Charakter wspólnej modlitwy Kościołów mają też majowe Ekumeniczne Dni Biblijne organizowane od 1994 r. przez założone przez protestantów Towarzystwo Biblijne w Polsce, w którego pracach uczestniczy także Kościół katolicki.

Biblia łączy

Biblia łączy chrześcijan. Jednak dopiero w latach 70. XX w. zaczęły ukazywać się ekumeniczne przekłady Pisma Świętego, dokonane przy udziale biblistów katolickich. W Polsce próby takie zaczęto podejmować już na początku lat 60., ostatecznie jednak nie zakończyły się one sukcesem. Nie została również podjęta propozycja wspólnego przekładu Biblii złożona przez Komisję Episkopatu ds. Ekumenizmu w połowie lat 70. Dopiero w 1993 r. Komitet Krajowy Towarzystwa Biblijnego w Polsce, nawiązując do zamysłu trwającego wówczas II Synodu Plenarnego Kościoła katolickiego w Polsce, zdecydował o rozpoczęciu prac nad ekumenicznym przekładem Pisma Świętego. Prowadzi je międzywyznaniowy zespół złożony z 30 przedstawicieli 11 Kościołów, w tym ośmiu katolików. Kierują się oni "Wytycznymi do współpracy międzywyznaniowej w tłumaczeniu Biblii", opracowanymi w 1987 r. przez watykański Sekretariat ds. Jedności Chrześcijan i Zjednoczone Towarzystwa Biblijne.