Finansowanie Kościołów w Europie

W całej Europie istnieją ogólne możliwości finansowania ze środków publicznych działalności religijnej, tak samo jak finansuje się wszelką działalność na rzecz społeczeństwa, która przyczynia się do pomnażania dobra publicznego.

1.2. Rodzaje przychodów

a. W krajach europejskich wspólnoty wyznaniowe zazwyczaj nie polegają tylko na jednym źródle dochodu, ale raczej na kombinacji kilku źródeł. W dziedzinie tej zachodzą zresztą ciągłe zmiany.

b. We wszystkich krajach Europy wspólnoty wyznaniowe utrzymują się ze składek wiernych lub sympatyków. Składki te mogą mieć formę darowizn, ale także opłat członkowskich. W wielu wypadkach wspólnoty otrzymują również wynagrodzenie za świadczone przez siebie usługi o charakterze religijnym. We wszystkich państwach europejskich wspólnoty wyznaniowe mają własne źródła dochodu, takie jak nieruchomości, przedsiębiorstwa (banki czy browary, przedsiębiorstwa rolne, hotele, domy do wynajęcia), praca wykonywana przez ich personel i wiele innych. Zasoby te jednak różnią się znacznie w zależności od kraju i wspólnoty wyznaniowej.

W dalszej części niniejszego opracowania takie źródła finansowania są opisane wtedy, gdy przybierają konkretną formę, co dotyczy opłat członkowskich w ramach podatku kościelnego.

c. We wszystkich państwach europejskich wspólnoty wyznaniowe korzystają z pewnych ulg podatkowych. Różnią się one znacznie w zależności od konkretnych okoliczności, warunków prawnych czy statusu danej wspólnoty. Mogą to być bezpośrednie zwolnienia z podatku, takie jak zwolnienie z podatku od wartości dodanej, podatku dochodowego lub podatku od darowizn czy podatku spadkowego, a także zwolnienia dla darczyńców – w formie odliczenia darowizny od podstawy opodatkowania. Przepisy prawa są tutaj bardzo szczegółowe. Zazwyczaj ulgi podatkowe stanowią wyraz uznania znaczenia funkcji dobroczynnych pełnionych przez wspólnoty wyznaniowe. Czasami wspólnoty są zwalniane z różnych konkretnych opłat administracyjnych.

W niniejszym opracowaniu tego rodzaju ulgi podatkowe i zwolnienia z opłat administracyjnych są opisane ogólnie.

d. W wielu krajach za korzyści finansowe, jakimi cieszą się wspólnoty wyznaniowe, można uznać wkład państwa lub opłaty ponoszone przez państwo z tytułu usług świadczonych przez wspólnoty na terenie lub na rzecz instytucji państwowych – od posługi kapelanów wojskowych po prowadzone przez wspólnoty wyznaniowe nauczanie religii w szkołach państwowych. W takich wypadkach kapelani wojskowi, nauczyciele religii w szkołach państwowych lub pracownicy o podobnym charakterze, pełniący swoje funkcje w instytucjach publicznych, mogą być opłacani bezpośrednio z budżetu państwa.

Płatności takie są wspomniane w niniejszym opracowaniu wtedy, gdy – jak się wydaje – mają istotne znaczenie.

e. Za wkład finansowy państwa na rzecz wspólnoty wyznaniowej można także uznać sytuację, w której państwo organizuje naukę religii w szkołach publicznych lub akademickie studia i nauczanie teologiczne na państwowych uczelniach, ponosząc koszty takiej działalności. To samo można jednak uznać również za rzeczywiste zadanie państwa o tyle, o ile naukę religii i teologię potraktuje się jako element ogólnej edukacji i ogólnego wychowania. W większości krajów europejskich powszechniejsze jest właśnie to drugie podejście.

Płatności takie również są wspomniane w niniejszym opracowaniu wtedy, gdy – jak się wydaje – mają istotne znaczenie.

f. W wielu krajach europejskich usługi świadczone przez wspólnoty wyznaniowe są finansowane w ramach ogólnego systemu finansów publicznych lub ogólnych dotacji państwowych. Tak może być w wypadku prywatnych szkół, szpitali, przedszkoli, domów opieki, ośrodków poradnictwa czy uczelni. Podobne usługi świadczone przez inne prywatne grupy w społeczeństwie mogą stanowić część tego samego systemu finansowego, na przykład systemu dotacji dla szkół prywatnych czy systemu ubezpieczeń w ochronie zdrowia. Niemniej jednak dochody organizacji religijnych osiągnięte w ramach takiego systemu są także traktowane jako finansowanie religii.

Niniejsze opracowanie wspomina o takich dochodach wtedy, gdy jest to uzasadnione.

g. W niektórych państwach Europy za finansowanie religii można uznać prawo wspólnot wyznaniowych do bezpłatnego czasu antenowego u nadawców publicznych lub prywatnych. Z drugiej strony, przynajmniej w niektórych wypadkach, można to traktować jako usługę świadczoną przez wspólnoty wyznaniowe w ramach ogólnych usług realizowanych przez nadawcę.

Niniejsze opracowanie wspomina o takich sytuacjach wtedy, gdy jest to uzasadnione.

h. W państwach europejskich były lub są w mocy przepisy przejściowe tam, gdzie nastąpiła zmiana systemu, na przykład we Włoszech, w Niemczech i we Francji, lub tam, gdzie w ostatnim czasie zwrócono wspólnotom wyznaniowym wcześniej zabraną im własność. W wielu wypadkach, w zależności od sytuacji historycznej, dochodziło do przepływu wartości materialnych od wspólnot wyznaniowych do państwa albo od państwa do wspólnot wyznaniowych.

W niniejszym opracowaniu takie wydarzenia są opisane ogólnie.

«« | « | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | » | »»