Polski Kościół Chrześcijan Baptystów

Baptyści, wyznanie chrześcijańskie ukształtowane w okresie poreformacyjnym, to największy z tzw. wolnych Kościołów ewangelickich. Liczy około 40 mln wiernych ochrzczonych na całym świecie. Kolejne 40 mln to kandydaci do chrztu i dzieci. Nazwa "baptyści" pochodzi od greckiego słowa "baptizein" - chrzcić.

  Roger Williams Początki

Pierwszą wspólnotę baptystów założyli dwaj Brytyjczycy - John Smyth i Thomas Helwys, którzy pod koniec XVI w. wystąpili z Kościoła anglikańskiego i w 1606 utworzyli w Gainsborough niezależną grupę religijną. Na skutek prześladowań wyemigrowali do Amsterdamu, gdzie w 1609 r. powołali wspólnotę baptystów. Jej członkowie wraz z Helwysem powrócili w 1612 do Wielkiej Brytanii. Kolejna wspólnota powstała w 1616 w Southwark. Obie działały niezależnie od siebie, połączyły się dopiero w 1891 r., tworząc Unię Zborów Baptystów Wielkiej Brytanii.

W 1631 za sprawą Rogera Williamsa baptyści pojawili się w Ameryce Północnej. W 1634 r. powstała pierwsza kolonia baptystów w Rhode Island. Ruch upowszechnił się w USA w XVIII w. (m.in. wśród Murzynów - baptyści występowali przeciw niewolnictwu i rasizmowi).

W XIX w. wspólnoty baptystów zaczęły powstawać na innych kontynentach. Pierwszy zbór europejski, poza granicami Anglii, powstał w 1834 r. w Hamburgu. Jego założyciel, Johann Gerhard Oncken, uważany jest za pioniera swoistego przebudzenia religijnego wśród niemieckojęzycznej ludności środkowej i wschodniej Europy. W 1905 r. powstał w Londynie Światowy Związek Baptystów (Baptist Worid Alliance), który organizuje kongresy co 5 lat.
Najbardziej znanymi współczesnymi baptystami są: ewangelista Billy Graham oraz byli prezydenci USA Jimmy Carter i Bill Clinton.

  Johann Gerhard Oncken Zasady

Baptyści głoszą prymat religijności indywidualnej nad jej formami zbiorowymi, tj. ukształtowanymi w toku dziejów obrzędami i praktykami. Za podstawę objawienia uznają Biblię, studiowaną i interpretowaną przez każdego z wiernych. Odrzucają autorytet wszelkiego typu organizacji kościelnych.
Uznają i praktykują dwa Ustanowienia, czyli sakramenty chrztu świętego i komunii (Wieczerzy Pańskiej). Chrzczą przez całkowite zanurzenie osoby w wieku 14 lat i wszystkich nawróconych, traktując ten akt jako symbol duchowej śmierci i zmartwychwstania - podkreślają, że przyjęcie chrztu musi wiązać się z głębokim zrozumieniem prawd religijnych. Praktykują również ryt zwany Wieczerzą Pańską, nawiązujący do Ostatniej Wieczerzy. Wierzą w Trójcę Świętą, nieśmiertelność duszy, powszechne zmartwychwstanie i Sąd Ostateczny, przyjmują istnienie kary wiecznej, odrzucają czyściec. Uznają odkupicielską moc ofiary Jezusa Chrystusa, który powrócić ma na Ziemię, by dokończyć dzieła zbawienia.

Baptyści odrzucają istnienie:
• "świętych miejsc" - Kościół jest tam, gdzie w danej chwili wierzący w Chrystusa zbierają się, by go wielbić, nie jest budowlą, lecz społecznością;
• "świętego czasu" - Boga należy czcić zawsze i wszędzie, całym swoim życiem, a nie od święta;
• "świętej kasty" - w Nowym Testamencie wszyscy chrześcijanie nazywani są kapłanami, gdyż jako oczyszczeni krwią Chrystusa mają wolny dostęp do tronu Boga, nie potrzebując żadnych pośredników;
• "świętych rytuałów" - jedynie biblijne sakramenty: chrzest i komunia, mają wartość w tym sensie, w jakim wyrażają istniejącą rzeczywistość duchową, tj. przyłączenie i udział w społeczności z Bogiem.
Członkostwo zboru zobowiązuje do prowadzenia życia wolnego od grzechu, utrzymywania łączności z współwyznawcami, do miłości wszystkich ludzi, składania świadectwa wiary niewierzącym i ofiarności materialnej na pomoc dla cierpiących, na potrzeby zboru i misje. Dla baptystów charakterystyczne jest przestrzeganie nowotestamentowej kolejności praktykowania zasad chrześcijańskich: ewangelizacja, wiara, nawrócenie, chrzest, członkostwo Kościoła, pełna społeczność, uświęcenie, zaangażowanie w szerzenie królestwa Bożego. Są rzecznikami wolności i tolerancji religijnej. Stosunek do służby wojskowej pozostawiają decyzji samego poborowego.
Zbór (Kościół lokalny) jest miejscowym przejawem i wyrazem Kościoła powszechnego. Zbór jest organizmem kierowanym wewnątrz przez Ducha Świętego, a na zewnątrz organizmem samorządnym, odpowiedzialnym przed Głową Kościoła, którą jest sam Chrystus. Ta eklezjologiczna zasada jest dla baptystów najbardziej typowa.

Struktura

Ustrój Kościoła baptystów charakteryzuje tzw. kongregacjonizm - podstawową rolę odgrywa w nim zbór, liczący statutowo co najmniej 25 członków. Zbór jest samorządny, niezależny od jakiejkolwiek władzy duchowej. Najwyższym organem jest zebranie członkowskie. Zbór powierza urzędy kościelne (głoszenie słowa Bożego, sprawowanie sakramentów, służba diakońska) powołanym przez siebie osobom. Na czele zboru stoi duchowny zwany kaznodzieją lub pastorem. Na wniosek zboru bywa on ordynowany na urząd prezbitera (starszego), głównie dla sprawowania chrztu i Wieczerzy Pańskiej.
Zbory na określonym terenie tworzą okręg, wszystkie zbory w danym kraju - unię zborów (Kościół). Organem ustawodawczym i najwyższą władzą unii są synody lub konferencje zwoływane corocznie lub co trzy lata.

W Polsce baptyści zrzeszeni są w Polskim Kościele Chrześcijan Baptystów. Rada Kościoła z siedzibą w Warszawie wybierana jest co 4 lata na specjalnie zwoływanych konferencjach delegatów zborów. Prezbitera Kościoła wybiera się w odrębnym głosowaniu. W Polsce zbory zgrupowane są w 9 okręgach, nad którymi czuwa prezbiter okręgowy.

Polski Kościół Chrześcijan Baptystów uzyskał w Polsce osobowość prawną w 1946 r. Jest członkiem Polskiej Rady Ekumenicznej, liczy 92 zbory i około 10 tys. wyznawców, w tym ponad 4 tysiące ochrzczonych.

W 1994 r. został zarejestrowany jako wyznanie działające na podstawie odrębnej, indywidualnej ustawy.