Urząd posługiwania kościelnego

Diakon, prezbiter, biskup

ks. radca Jan Gross

Zgodnie z nauką Nowego Testamentu istnieje w Kościele powszechne kapłaństwo wiernych, które ma udział w kapłaństwie Jezusa Chrystusa przez Chrzest Święty. Według ks. Dr. Marcina Lutra Chrzest, jest "prawdziwym święceniem kapłańskim", bo "wszystko, co wydobyło się z Chrztu, jest już kapłanem, biskupem i papieżem". Obowiązkiem więc każdego wierzącego jest sprawowanie powszechnego kapłaństwa w swoim domowym Kościele, a więc w rodzinie, w otoczeniu, w społeczeństwie, w narodzie, ale także w Kościele przez udział w zarządzaniu Kościołem na wszystkich jego szczeblach. Tak więc protestantyzm nie zna pojęcia kapłaństwa hierarchicznego ani też episkopatu monarchicznego.

Jednak Pan Kościoła Jezus Chrystus według nauki luterańskiej ustanowił urząd zwiastowania Słowa Bożego, oraz sprawowania i udzielania sakramentów świętych. Tak więc urząd kościelny (ministerium ecclesiasticum - posługa kościelna) pochodzi według nauki luterańskiej, z ustanowienia Bożego, a nie tylko ludzkiego. W publicznym zwiastowaniu Słowa Bożego i sprawowaniu sakramentów świętych ("sacramenta administrare") to samo kapłaństwo w Kościele mogą pełnić tylko osoby przez Kościół do tego w sposób właściwy przygotowane i powołane ("Kościoły nasze nauczają o porządku w Kościele, że nikt nie powinien w nim nauczać publicznie lub sprawować sakramentów, jeśli nie jest należycie powołany." [1]) . Właściwym powołaniem na urząd jest wyświęcenie (ordinatio), zgodnie ze zwyczajem apostolskim przez modlitwę do Ducha Świętego i włożenie rąk "starszych".

Luteranizm uznaje jeden urząd zwiastowania Słowa oraz sprawowania i udzielania sakramentów świętych, ponieważ w pierwszych zborach chrześcijańskich określenia "presbyteros" (starsi) i "episkopus" (biskupi) były określeniami zamiennymi tego samego urzędu (Por. Dz 20,17), a diakonat był funkcją pomocniczą w zborze, zajmującą się pracą charytatywną, aby apostołowie i ich następcy (prezbiterzy i biskupi) nie zaniedbali zwiastowania Słowa Bożego, modlitwy i sprawowania sakramentów świętych [2]. Ten jeden urząd miał w Kościele od czasów apostolskich wiele funkcji, ale trzy misje do spełnienia, które się zachowały były najważniejsze:

Biskup (od greckiego: "episkope", "nadzorujący" ) zadaniem jego jest nadzorowanie w Kościele i w Diecezji, aby Słowo Boże czysto i wiernie było zwiastowane, a sakramenty święte były zgodnie z ustanowieniem Jezusa Chrystusa sprawowane i udzielane. Troską biskupów jest zachowanie jedności Kościoła, kierowanie Diecezją, lub całym krajowym Kościołem, przekazywanie urzędu Kościoła.

Prezbiter - "ksiądz" (od greckiego "presbyteros" - "starszy") ogólnym zadaniem prezbitera - księdza jest zwiastowanie Słowa Bożego i sprawowanie świętych sakramentów, a jako proboszcza sprawowanie także funkcji kierowniczej w parafii i jej administrowanie .

Diakon, diakonisa, diakonka (od greckiego: sługa, służebnica): sprawują funkcję pomocniczą w Kościele, pełnią służbę charytatywną, ale także inną służbę posługiwania w Kościele.

W Kościele Ewangelickim do początków XIX wieku zaniechano misji diakona i diakonisy, a często pracą charytatywną w parafii zajmował się jeden z ordynowanych księży, nazywany "diakonem" (Cieszyn, Parafia Św. Trójcy w Warszawie). Dopiero w połowie XIX wieku wskrzeszono błogosławioną służbę sióstr diakonis i erygowano domy macierzyste diakonis ("Bethel" w Bielefeld, Düsseldorf, Hamburg, Neuendettelsau, Giżycko, Miechowice "Ostoja Pokoju", Warszawa "Tabita", "Eben-Ezer" w Dzięgielowie, Bielsko, Łódź). Obecnie Kościół jest na etapie wprowadzania diakonatu i to zarówno męskiego jak i żeńskiego, także i po za domami macierzystymi (tzw. "świecki" diakonat ludzi stanu wolnego lub też posiadających rodziny).

Tak więc każda z tych posług (misji) urzędu posługiwania kościelnego ma nieco inne zadania do spełnienia, ale wszystkie są służbą dla Pana i Jego Ludu. Dlatego nasza Pragmatyka Służbowa, zgodnie z tradycją pierwotnego Kościoła i zgodnie z najstarszą tradycją reformacyjną, do każdej z tych posług Urzędu Kościoła przewiduje osobne święcenie, czyli ordynację. Natomiast do objęcia stanowiska proboszcza, dziekana, seniora, duchownych duszpasterstw środowiskowych i specjalistycznych nie wyświęca się, lecz wprowadza się w urzędowanie (instalacja).

Wszystkim duchownym luterańskim w Polsce od czasów Reformacji przysługuje staropolski tytuł "ksiądz" (Ksiądz Biskup, Ksiądz Radca, Ksiądz Dziekan, Ksiądz Proboszcz, Ksiądz Wikariusz, Ksiądz Prefekt).