Z jakich śpiewników śpiewali polscy luteranie w ostatnich wiekach?

W roku 1931 został wydany w Katowicach „Nowy Śpiewnik Ewangelicki, czyli Kancjonał dla zborów Unijnego Ewangelickiego Kościoła.” Wydawcą jest: ‘Rada Krajowa Kościelna Unijnego Ewangelickiego Kościoła na Polskim Górnym Śląsku w Katowicach.” Mimo, że Kościół Luterański na Górnym Śląsku od 1817 r. czyli od wprowadzenia tzw. „Staropruskiej UNII” Kościołów Luterańskiego i Kalwińskiego stał się tzw. „Kościołem Ewangelicko - Unijnym”, to jednak pozostawił podobnie jak na Mazurach, na Pomorzu i w Poznańskim swój luterański charakter. Widać to z omawianego Kancjonału. Zawiera on nie tylko tłumaczone z języka niemieckiego pieśni, ale także pieśni z Kancjonału cieszyńskiego ks. Jerzego Heczki i ze Śpiewnika warszawskiego. Unijna liturgia tu zawarta posiada charakter luterański. Melodie liturgiczne są autorstwa kapelmistrza carycy rosyjskiej Katarzyny II, Dymitrowa Bortniańskiego, a dla dawnego Księstwa Pszczyńskiego posiada nawet inne, specjalne melodie liturgiczne odbiegające zarówno o od melodii luterańskich jak i melodii Bortniańskiego. Wielką zaletą tego Kancjonału jest to, że jako drugi i ostatni jak dotąd z polskich kancjonałów ewangelickich, każda pieśń jak i liturgia zawiera jednogłosowe nuty (cantus firmus). Śpiewnik ten posiada 500 pieśni opatrzonych tekstami biblijnymi, oraz modlitwy, pasję i Lekcjonarz. Z Śpiewnika tego w południowych częściach Górnego Śląska śpiewano jeszcze po II wojnie światowej aż do roku 1956.

MAZURY

Tu polscy luteranie, podobnie jak na Górnym Śląsku śpiewali aż do II wojny światowej z podobnej „cegły” wydanej w wielu dużych nakładach przez księgarnię Hartunga w Królewcu.

KRÓLESTWO POLSKIE

Kościół Ewangelicko - Augsburski w Królestwie Polskim wydał w Warszawie w roku 1899 nowy Śpiewnik opracowany przez specjalny Komitet, którego jednym z członków był późniejszy Biskup Kościoła ks. Juliusz Bursche, Męczennik za sprawę Kościoła i Ojczyzny. Śpiewnik ten zawiera pełną liturgię luterańską, introity, 418 pieśni z nutami jednogłosowymi (cantus firmus), modlitwy, krótką naukę o Komunii Świętej, modlitwy spowiednio – komunijne i Lekcjonarz na niedziele i święta, a także porządek chrztu nagłego i porządek pogrzebu bez udziału księdza. Śpiewnik ten przetrwał aż do II wojny Światowej.


PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ

Po II wojnie światowej z różnych części o różnych tradycjach powstał Kościół Ewangelicko-Augsburski w Polsce. Brak było wszystkiego. Zwierzchnik Kościoła ks. biskup dr Juliusz Bursche, a z nim wielu naszych duchownych i wiernych zginęło w niemieckich obozach koncentracyjnych, w więzieniach i łagrach na Wschodzie i na Zachodzie, oraz w Kraju. Oddali oni życie za Kościół, za wiarę i za Polskę. Po II wojnie światowej brak było duchownych i kościołów, Biblii, książek religijnych, katechizmów i ..... Śpiewników kościelnych.

1. Najpierw ks. Ryszard Trenkler, Senior Diecezji Wielkopolskiej w Toruniu wydał 6 nakładów „Małego Śpiewnika Kościelnego” zaaprobowanego do użytku przez Konsystorz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Był to rzeczywiście „mały” Śpiewnik o wymiarach 12 x 8 cm zawierający: modlitwy, bogate porządki nabożeństw odbiegające od porządków Agendy i Śpiewnika warszawskiego z r. 1899, introity, oraz 140 pieśni. Są tu zarówno zasadnicze pieśni luterańskie, ale także po raz pierwszy nowe pieśni. Taką nową pieśnią wówczas była np. pieśń „Pod Twą obronę”, ale także i pieśni metodystyczne, oraz pieśni z „Harfy Syjońskiej” (później „Harfy”) – śpiewnika naszego Kościoła dla misji wewnętrznej i ewangelizacji, który doczekał się siedmiu wydań tekstowych (I – 1906, II – 1911, III – 1922, IV – 1924, V – 1932, VI – 1958 i VII – 1971) oraz dwóch wydań nutowych (I – 1924, II – 1965) oraz suplementu tzw. „Dodatku Nutowego…” do ostatniego wydania tekstowego. Przy wydaniu i przekładzie pieśni Harfy wielki wkład miał ks. Paweł Sikora, katecheta seminarium nauczycielskiego, Andrzej Hławiczka, nauczyciel tegoż seminarium, ks. Jan Stonawski, ks. senior Karol Kulisz, oraz Karol Hławiczka, kompozytor, muzyk, ewangelista.

2. W dniu 6 marca 1947 r. Konsystorz Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP dopuścił do użytku w Diecezji Mazurskiej „Śpiewnik kościelny dla zborów mazurskich Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego w Polsce” opracowany we wrześniu 1947 w Olsztynie przez Komitet Śpiewnikowy w składzie: ks. senior Edmund Friszke (Olsztyn), ks. Oton Wittenberg (Pasym) i ks. Alfred Jagucki (Sorkwity, ojciec dwóch biskupów: ks. biskupa Janusza Jaguckiego, który w roku 1947 urodził się w Sorkwitach i Biskupa Kościoła Luterańskiego w Wielkiej Brytanii ks. biskupa Waltera Jaguckiego). Śpiewnik ten jako pomoc luterańskiego Kościoła Szwecji dla polskich Mazurów wydany został w Lund w roku 1951.