„Welcome to Moscow”

Pierwsza część spotkania obu dostojników kościelnych odbywała się w obecności dziennikarzy. Zwierzchnik Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP) przywitał swego gościa po angielsku: „Welcome to Moscow” (Witajcie w Moskwie). Kardynał ze swej strony podziękował po niemiecku za umożliwienie mu spotkania i wyraził nadzieję na dalszą współpracę.

Patriarcha podkreślił, że ta pierwsza wizyta obecnego przewodniczącego Rady w Rosji wypadła „w ciekawym okresie, związanym z rozwojem wszystkich stron społeczeństwa, w tym także życia religijnego”. „Po długich latach ucisku Kościół może obecnie na nowo pełnić swe powołanie i swoją duszpasterską odpowiedzialność przed narodem” – stwierdził gospodarz spotkania. Zapewnił kardynała, że chciałby omówić z nim stosunki między Kościołem a społeczeństwem nie tylko w Rosji, ale także w Europie Zachodniej, jak również zagadnienia dialogu teologicznego między katolicyzmem a prawosławiem.

Następnie rozpoczęły się – przy drzwiach zamkniętych – rozmowy patriarchy z kardynałem.

Członek delegacji watykańskiej ks. Milan Žust SI z Sekcji Wschodniej Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan powiedział dziennikarzom, że kardynał przywiózł jako podarunek dla patriarchy najnowszą książkę Benedykta XVI „Jezus z Nazaretu” z autografem autora i srebrny medal obecnego pontyfikatu.

Przedstawiciele Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego (OWCS) już wcześniej podkreślali, że stosunki RKP z Kościołem katolickim w ostatnich latach rozwijają się z „korzystną dynamiką”. Eksperci obu stron wielokrotnie stwierdzali, że ewentualne spotkanie patriarchy Cyryla z papieżem staje się coraz bardziej realne.

Kard. Koch przybył do Rosji 12 marca z pierwszą wizytą oficjalną od czasu, gdy objął swój urząd 1 lipca ub.r., na zaproszenie RKP. W Moskwie spotkał się nie tylko z patriarchą Cyrylem, ale także z przewodniczącym OWCS metropolitą wołokołamskim Hilarionem i innymi wysokimi przedstawicielami RKP. Odprawił również Mszę św. w katolickiej katedrze Niepokalanego Poczęcia Maryi, spotkał się i rozmawiał z duchowieństwem katolickim. Odwiedził świątynię Chrystusa Zbawiciela, cerkwie na Kremlu oraz udał się do Siergijew Posadu, gdzie nawiedził Ławrę Świętej Trójcy i św. Sergiusza i Moskiewską Akademię Duchowną.

Ważnym punktem programu była wizyta przewodniczącego Papieskiej Rady na terenie dawnego podmoskiewskiego Poligonu Butowskiego (od 2001 pomnika historii) – miejsca masowych represji w latach trzydziestych XX wieku i w znajdującej się tam świątyni Nowych Męczenników i Wyznawców Rosyjskich. Według danych Federalnej Służby Bezpieczeństwa, tylko w okresie od 8 sierpnia 1937 do 19 października 1938 rozstrzelano tam 20765 osób. Było wśród nich ponad 900 duchownych i świeckich członków RKP, z których przeszło 200 zostało już zaliczonych w poczet świętych, tworząc tzw. Sobór Nowych Męczenników Butowskich. Ale nazwiska i łączna liczba ofiar Poligonu ciągle jeszcze pozostają nieznane.

„Wizyta w tym miejscu wywarła na mnie bardzo głębokie wrażenie” – powiedział później gość z Watykanu. Podkreślił, że na Zachodzie ciągle jeszcze wielu ludzi „nie wyobraża sobie całej głębi tragedii, jaka dotknęła naród rosyjskich i wszystkich rozmiarów zbrodni Stalina”. Dodał, że należy pamiętać o historii, aby nie dopuszczać do masowych represji i zbrodni przeciw narodowi. Wysoko ocenił przy tym rolę Memoriału Butowskiego w zachowaniu pamięci historycznej nie tylko Rosjan, ale całego świata.

W 1995 teren bratnich grobów o powierzchni około 6 hektarów władze przekazały Kościołowi, który już w rok później wzniósł tutaj niewielką drewnianą cerkiewkę. W 2001 władze obwodu moskiewskiego ogłosiły teren Poligonu Butowskiego pomnikiem historii.