Historia i symbolika ikon

Warsztaty przeznaczone są dla dorosłych. Jak powiedziała PAP Katarzyna Skibińska z Muzeum Ikon w Supraślu, na zajęciach, oprócz teorii, ich uczestnicy mogli też spróbować własnych sił, robiąc własne prace plastyczne na dany temat.

Na pierwszych warsztatach uczestnicy poznali poszczególne etapy powstawania ikony, zapoznali się też z całym "językiem ikony", czyli z jakich elementów jest zbudowana, jej symboliką i kolorystyką.

Skibińska przypomniała, że ikonę pisze się, a nie rysuje czy maluje, ponieważ jest to "ewangelia w kolorze napisana nie długopisem, a pędzlem".

Według teologii wschodniej tworzenie ikon jest modlitwą a ikona odzwierciedleniem Boga, przedstawieniem świętej rzeczywistości. Pisze się ją na drewnianej desce według ścisłych kanonów.

Skibińska wyjaśniła, że pisanie ikony wymaga dużo pracy, a także przygotowania teologicznego od osoby, która się tym zajmuje. "Aby pisać ikonę, trzeba poznać tzw. kanon ikony, który kształtował się na przestrzeni wieków, przez postanowienia soborowe czy postanowienia ojców Kościoła" - powiedziała Skibińska.

W kanonie znajduje się m.in. "przepis", że ikona musi być zrobiona z naturalnych materiałów "pochodzących od Boga". Dlatego samodzielnie przygotowuje się deskę, na której powstanie ikona, następnie nakleja się i gruntuje płótno. Kolejnym krokiem jest zrobienie tzw. przypróchy, czyli przeniesienie wybranego obrazka na deskę i pokrycie go kolorem - temperą, przygotowaną z naturalnych składników.

Skibińska powiedziała, że ikony przedstawiają przede wszystkim świętych, najczęściej spotyka się obraz Matki Boskiej oraz Jezusa. Ikonopisarze piszą też sceny z życia świętych. Dodała, że bardzo ważną częścią ikony jest tzw. kowczyk, czyli zagłębienie na jej środku, który dzieli ikonę na część boską i ziemską. To, co znajduje się wokół kowczyka, to tzw. pole ikony, które symbolizuje ziemski świat. Skibińska dodała, że bardzo często w tej części ikony można znaleźć postaci aniołów.

Bardzo ważne jest, aby każda postać na ikonie była podpisana. "W taki sposób nadaje się tożsamość postaci czy przedstawieniu" - dodała Skibińska. Na ikonie powinny też znaleźć się symbole charakteryzujące daną postać albo scenę z życia, dzięki czemu, jak podkreśliła Skibińska, można ikonę odczytać. Innym ważnym elementem jest użycie kolorów. Dodała, że najważniejszym jest kolor złoty, który symbolizuje boskość i bliskość Boga.

Kolejne podobne zajęcia muzeum zaplanowało na sobotę 16 kwietnia, a dotyczyć będą symboliki krzyża.

Muzeum Ikon w Supraślu działa w zabudowaniach męskiego monasteru Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, to oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Placówka posiada w swoich zbiorach jedną z najbogatszych w Polsce kolekcję ikon XVIII, XIX i XX-wiecznych. To także unikatowe, XVI-wieczne freski ocalałe ze zburzonej i obecnie odbudowanej cerkwi Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, znajdującej się na terenie monasteru.