Debata o Marcinie Lutrze i konfesji luterańskiej

W salach Instytutu Prymasa Józefa Glempa w Inowrocławiu 13 kwietnia 2018 roku spotkali się uczestnicy debaty pt. „Szlakiem myśli Marcina Lutra, czyli w co wierzą luteranie?”. Głównym ich celem była próba poszukiwania odpowiedzi na pytanie, co łączy, a co dzieli katolików i luteranów. Oparta na rzetelnym przedstawieniu myśli ks. dra Marcina Lutra, teologii luterańskiej i osiągnięć dialogu luterańsko-rzymskokatolickiego, debata wpisała się w cykl wydarzeń zapoczątkowanych w Lund wspólnym upamiętnieniem 500 lat reformacji przez papieża Franciszka i przedstawicieli Światowej Federacji Luterańskiej (ang. The Lutheran World Federation).

Uczestniczyli w niej przedstawiciele środowisk naukowych, reprezentanci dwóch kościelnych tradycji, rzymskokatolickiej i luterańskiej: dr hab. Józef Majewski, prof. Uniwersytetu Gdańskiego, były redaktor „Więzi” i stały współpracownik „Tygodnika Powszechnego”, ks. dr hab. Wojciech Medwid, wykładowca w Instytucie Teologicznym im. św. Jana Kantego w Bielsku-Białej, afiliowanym do Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie i ks. mgr Michał Walukiewicz, proboszcz Parafii Ewangelicko‑Augsburskiej w Toruniu, absolwent Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Życzenia owocnych obrad przekazał w skierowanym do uczestników liście przedstawiciel ŚFL ks. Ireneusz Lukas.

Marcin Luter jest autorem pojęcia „teologia krzyża” (łac. theologia crucis), stworzonego w celu wypracowania właściwego jego zdaniem sposobu nauczania teologii. Filip Melanchton, najbliższy współpracownik i współtwórca reformacji, nazwał Lutra narzędziem Boga dla odnowy Kościoła. Po 500 latach od tych wydarzeń biografowie Lutra nadal debatują nad kwestią, czy i na ile jego dzieło odnowy jest obecne w teologii współczesnego Kościoła. Na ile bogata spuścizna teologiczna, którą pozostawił dla potomnych, może być również i dziś uważana za Boże narzędzie. Był niezwykle płodnym pisarzem. Pisał po łacinie i niemiecku. Stworzył ponad 680 różnych dzieł, nie licząc listów oraz tłumaczenia Pisma Świętego.

Na początku debaty ks. mgr Michał Walukiewicz wyjaśnił etymologię nazwy „protestantyzm”, w którego łonie wiodącym wyznaniem jest luteranizm. Prelegenci rozwinęli temat reformacji, przybliżając jej genezę oraz zwracając uwagę, że rozpoczęła się ona nie od przybicia przez Marcina Lutra 31 października 1517 roku 95 tez na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze, ale od ich ogłoszenia. Uczestnicy debaty próbowali odpowiedzieć na pytanie, czy była ona w sferze religijnej radykalną rebelią czy wyrazem wiary i tęsknoty za Ewangelią. Niewątpliwie nie tylko przyczyniła się do rozwoju języków narodowych, wzbogaciła narodową kulturę i literaturę czy wpłynęła na ukształtowanie się nowoczesnych stosunków polityczno-społecznych, lecz także stała się przyczyną wojen religijnych. Prowadząca spotkanie postawiła pytanie, czy Marcin Luter był reformatorem, który z miłości do prawdy wystąpił przeciw nadużyciom papiestwa czy rebeliantem i prekursorem późniejszych rewolucjonistów. Zgodnie z prawdą historyczną zainicjowany przez ojca reformacji ruch odnowy Kościoła, powstały na kanwie krytyki papieskich odpustów, doprowadził do rozłamu w zachodnim chrześcijaństwie. Ks. mgr Walukiewicz przedstawił podstawowe założenia teologii protestanckiej, tj. sola Scriptura, solus Christus, sola gratia per sola fide, soli Deo gloria i solum Verbum oraz wymienił zasadnicze Księgi wyznaniowe Kościołów luterańskich. Nie zgodził się z przywołanym podczas debaty ewangelickim teologiem Hansem Asmussenem, który będąc zewnętrznym obserwatorem na Soborze Watykańskim II uważał, że nie ma drugiego zagadnienia, które tak poważnie dzieliłoby wyznania jak mariologia. Dr hab. Józef Majewski, autor rozprawy „Nowotestamentalny obraz Matki Pana według katolicko-luterańskiego dialogu w USA”, przyznał, że choć nie istnieje kult maryjny w luteranizmie, to Maryja cieszy się szacunkiem i jest wzorem wiary dla luteranów. Innymi zagadnieniami poruszanymi podczas obrad były kwestie zwierzchnictwa biskupa Rzymu, etyki protestanckiej i eklezjologii. Kościoły ewangelicko-luterańskie liczą obecnie ponad 60 milionów wiernych na całym świecie, z czego w Polsce mieszka ich blisko 80 tysięcy. Luteranizm jest trzecią co do wielkości konfesją chrześcijańską w naszym kraju. Ks. dr hab. Wojciech Medwid wyjaśnił, jakie są cechy charakterystyczne ewangelickiego rozumienia i przeżywania Kościoła oraz omówił szeroko temat możliwych modeli jedności między rzymskimi katolikami i luteranami.

W kończącej obrady dyskusji głos zabrał m.in. prezes Klubu Inteligencji Katolickiej Jan Koziorowski. Debatę przygotowała i prowadziła mgr Justyna Majewska-Michy.

Spotkaniu towarzyszyła powiązana z tematem prezentacja literatury ze zbiorów Biblioteki Miejskiej im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, w tym luterańskiej Biblii (niem.: Lutherbibel, wyd. 1852) i innych pism religijnych z będącego w jej posiadaniu księgozbioru rodu barona von Hahna.