Kościół anglikański

  Nazwa Church of England dokładnie oznacza Kościół Anglii. W Wielkiej Brytanii ma on też najwięcej wyznawców. Szacuje się, że jest ich tam 13-17 milionów. Duże i silne społeczności anglikańskie istnieją także w byłych koloniach angielskich, zwłaszcza w Australii, USA, Kanadzie, Nowej Zelandii, Indiach i RPA. Istnieją tam niezależne Kościoły, tworzące Wspólnotę Anglikańską. W Polsce Kościół anglikański ma kilkudziesięciu wiernych.

Podstawę doktrynalną anglikanizmu stanowi 39 Artykułów Wiary z 1562 r. oraz tzw. Modlitewnik Powszechny (The Book of Common Prayer – pierwsza edycja pochodzi z 1549 r.). Mimo że księgi wyznaniowe mają wymowę protestancką, anglikanizm pretenduje do roli pośrednika między katolicyzmem a protestantyzmem.

Kościół Anglii dzieli się na 44 diecezje (43 na terytorium kraju oraz jedna na kontynencie, z siedzibą na Gibraltarze). Jego metropolitą, a także tytularnym zwierzchnikiem Wspólnoty Anglikańskiej – skupiającej niezależne od siebie Kościoły anglikańskie na całym świecie – jest arcybiskup Canterbury.
Do Wspólnoty Anglikańskiej należy obok angielskiego 19 Kościołów (walijski, irlandzki, szkocki, amerykański, kanadyjski, indyjski, australijski, południowoafrykański itd.).
 

  Henryk VIII Tudor. Obraz Hansa Holbeina młodszego z 1540 r. Historia

Anglikanizm powstał w tym samym czasie co kalwinizm i luteranizm. Geneza tego wyznania jest jednak dość osobliwa. Luteranizm, kalwinizm i inne nurty reformacji powstawały w ten sposób, że najpierw tworzyły się koncepcje odnowy i reformy życia duchowego, a potem dochodziło do zerwania z Kościołem katolickim i instytucjonalizacji nurtu reformacyjnego jako nowego wyznania.

Tymczasem w Anglii było na odwrót. Niezależny od papiestwa Kościół powstał praktycznie zanim sformułowano jego zasady. Wprawdzie na przełomie XV i XVI wieku na Wyspach, podobnie jak w innych krajach Europy, pojawiały się myśli reformatorskie, ale do stworzenia osobnego Kościoła było bardzo daleko.

Twórcą Kościoła Anglii był nie teolog, lecz król – Henryk VIII Tudor (1491-1547). Początkowo nic tego nie zapowiadało. Panujący od 1509 r. Henryk wspierał papiestwo i w 1521 r. uzyskał nawet od papieża Leona X honorowy tytuł "obrońcy wiary" za zwalczanie poglądów Marcina Lutra.

  Katarzyna Aragońska. Obraz z 1530 r. Małżonką Henryka była od 1509 r. Katarzyna Aragońska, córka króla Hiszpanii. Para królewska miała jedno dziecko, córkę Marię.

Konflikt Henryka VIII z papiestwem zaczął się w 1528 roku. Król uznał wówczas, że 43-letnia Katarzyna już nie urodzi mu syna, który byłby następcą tronu. W dodatku zakochał się w młodszej o 22 lata od Katarzyny Annie Boleyn.

Henryk zaczął się wówczas domagać unieważnienia swego małżeństwa z Katarzyną jako... niezgodnego z prawem i kazirodczego. Katarzyna była bowiem wcześniej żoną brata Henryka VIII, księcia Artura. Artur zmarł kilka miesięcy po ślubie, w wieku lat 15. Papież Juliusz II uznał, że małżeństwo nie zostało skonsumowane i udzielił dyspensy na ślub Henryka z Katarzyną.