Sakrament jedności czyli chrzest w dialogu katolicko-zielonoświątkowym

W dialogu zgodzono się, że chrzest powinien być udzielany w imię Trójcy Świętej w wodzie (przedstawiciele klasycznego pentekostalizmu biorący udział w dialogu zdecydowanie odrzucili praktykowany w niektórych Kościołach zielonoświątkowych chrzest tylko w imię Jezusa - RK III, 56). Uznano także, że najlepiej istotę chrztu wyraża się przez zanurzenie. Dla Kościołów pentekostalnych jest to jedyny sposób sprawowania tego obrzędu zgodny z przekazem biblijnym. Katolicy dopuszczają zanurzenie, polanie lub pokropienie jako uzasad¬nione formy udzielania tego sakramentu. Zgodnie stwierdzono, że ważnie udzielony chrzest nie może być powtarzany (RK III, 58). Poważny problem pastoralny stanowią jednak osoby ochrzczone w dzieciństwie, które szukają nowego przeżycia w chrzcie przez zanurzenie. Konsekwencje tej zgody nie zostały jednak rozwinięte. Zielonoświątkowcy przyznali, że wprawdzie udzielają w takich przypadkach chrztu wodnego w swoim Kościele, ale nie traktują go jako powtórny.

Wzajemne uznanie ważności chrztu

Poważne trudności ekumeniczne rodzi problem pastoralny, jakim jest praktykowane w Kościołach zielonoświątkowych udzielanie powtórnego chrztu przez zanurzenie osobom ochrzczonym w Kościele katolickim jako niemowlęta. Problem ten dostrzeżono podczas pierwszej fazy dialogu katolicko-zielonoświątkowego: „Dyskutowano o problemie pastoralnym, dotyczącym osób ochrzczonych jako dzieci, poszukujących w swoim życiu nowego doświadczenia w chrzcie przez zanurzenie. Stwierdzono, że w pewnych tradycjach były przewidziane obrzędy, które zakładają zanurzenie w wodzie, aby dostarczyć takiego doświadczenia. Katolicy stwierdzili, że liturgia daje dosyć okazji do potwierdzenia swego chrztu. Powtórny chrzest w ścisłym znaczeniu tego słowa przez wszystkich został uznany za niemożliwy do przyjęcia” (RK I, 27).

Od czasu pierwszych dyskusji na temat wzajemnego uznania ważności chrztu między katolikami a przedstawicielami klasycznego pentekostalizmu wiele zmieniło się w podejściu do tej kwestii większości Kościołów chrześcijańskich. Dyskusje na temat chrztu prowadzone w Komisji „Wiara i Ustrój” Światowej Rady Kościołów (do której należy wiele Kościołów zielonoświątkowych, a pełnoprawnymi członkami są również teologowie z Kościoła rzymskokatolickiego) doprowadziły do przyjęcia sformułowania, że Kościoły chrześcijańskie „wzajemne uznanie chrztu uważają za doniosły znak i środek wyrażania jedności chrzcielnej, udzielonej w Chrystusie. Gdziekolwiek to możliwe, Kościoły powinny jasno wyrazić to wzajemne uznanie”. Autorzy dokumentu z Limy zauważyli, że „stale wzrasta liczba Kościołów uznających wzajemnie swój chrzest jako jeden chrzest zanurzający w Chrystusa: gdy kandydat wyznaje Jezusa Chrystusa jako Pana lub gdy – w przypadku chrztu dzieci – wyznanie to złożone przez Kościół (rodziców, opiekunów, chrzestnych, zgromadzenie) zostanie później potwierdzone wiarą i osobistym zaangażowaniem”.

Uczestnicy trzeciej fazy dialogu katolicko-zielonoświątkowego również zgodzili się, że chrzest ważnie udzielony nie może być powtarzany (zob. RK III, 58). Jednak zielonoświątkowcy mają poważne problemy z uznaniem za ważny chrztu udzielonego niemowlętom oraz w sposób inny niż przez zanurzenie. Odrzucając praktykowanie powtórnego chrztu, zielonoświątkowi uczestnicy pierwszej fazy dialogu wyjaśnili, że nie uznają za powtórny chrztu udzielanego dorosłym, którzy przyjęli go już w dzieciństwie (zob. RK I, 27). W przyjętym po trzecim etapie dialogu dokumencie „Perspektywy Koinonii” stanowisko to zostało potwierdzone (zob. RK III, 59).

Katoliccy i pentekostalni teologowie, uczestniczący w rozmowach w latach 1982-1989, próbowali wypracować wspólne stanowisko na temat wzajemnego uznania ważności chrztu i znaczenia tego gestu dla relacji między Kościołami. Z dokumentu „Perspektywy Koinonii” wynika, że raczej nie osiągnęli sukcesu. Zamiast uzgodnienia, przedstawiono rozbieżne poglądy w tej kwestii: „Według Kościoła katolickiego, u podstaw dialogu ekumenicznego z zielonoświątkowcami leży uznanie ważności chrztu udzielanego przez Kościoły pentekostalne w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Zakłada on wspólną wiarę w Pana Jezusa Chrystusa. Uznanie przez katolików zielonoświątkowego chrztu oznacza, że katolicy podzielają z zielonoświątkowcami wiarę, mimo niedoskonałej koinonii. Jedność chrztu warunkuje jedność ochrzczonych i domaga się jej. [...]