Zakończyły się prawosławne uroczystości ku czci męczennika Gabriela

Uroczystości odbywają się rokrocznie 2-3 maja; tegoroczne wypadły w Wielkanoc Kościołów wschodnich, która jest świętem ruchomym.

Głównej liturgii, odprawionej w poniedziałek w cerkwi w Zwierkach, przewodniczył abp Jakub, ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej. W związku z ograniczeniami związanymi z pandemią koronawirusa, nie odbyły się (podobnie było również przed rokiem) piesze pielgrzymki na uroczystości, w tym największa z nich - pielgrzymka białostocka, organizowana przez Bractwo Młodzieży Prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej. Rokrocznie brało w niej udział od kilkuset do tysiąca osób.

W niedzielę do Zwierek zostały przewiezione relikwie męczennika Gabriela, przez większą część roku przechowywane w prawosławnej katedrze św. Mikołaja w Białymstoku. Do katedry wrócą we wrześniu, gdy przypada rocznica przeniesienia ich do Białegostoku z Grodna na Białorusi.

Gabriel pochodził ze Zwierek. Urodził się tam w 1684 r. w pobożnej, prawosławnej rodzinie chłopskiej. Gdy miał 6 lat, został w nieznanych okolicznościach uprowadzony z domu i zamordowany; po odnalezieniu ciała na łące niedaleko wsi, pochowano je na cmentarzu w rodzinnej miejscowości.

Po prawie 30 latach, kiedy szukano miejsc do pochówku zmarłych w wyniku epidemii, przypadkowo naruszono grób chłopca. Odkryto wówczas, że jego ciało nie uległo rozkładowi. Gdy przeniesiono je uroczyście do krypty cmentarnej w Zwierkach, epidemia ustała.

Podstawą kultu świętego stały się liczne uzdrowienia proszących o to przy jego grobie. Po pożarze w 1746 r. kaplicy w Zwierkach, zwłoki chłopca przeniesiono do pobliskiego Zabłudowa - stąd Gabriel często określany jest mianem "zabłudowskiego".

Potem przez wiele lat relikwie "wędrowały" po Kresach Wschodnich. W 1944 roku trafiły do Grodna, skąd po kilkudziesięciu latach zostały przekazane polskiej Cerkwi i we wrześniu 1992 roku uroczyście przeniesione do białostockiej katedry prawosławnej. Rocznice tej uroczystości także są ważnym wydarzeniem w życiu Cerkwi w Polsce.

Na co dzień relikwiami opiekują się siostry zakonne z monasteru Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Początkowo mieścił się on w białostockich Dojlidach, we wrześniu 2008 roku został przeniesiony do Zwierek, gdy został tam wybudowany nowy dom zakonny przy wznoszonej cerkwi.

W 2007 roku, w lesie w pobliżu tej świątyni, postawiono krzyż upamiętniający miejsce pochówku Gabriela w 1690 roku. Jesienią 2012 roku w Zwierkach została konsekrowana cerkiew pw. Męczennika Gabriela.

Hierarchowie polskiej Cerkwi liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. osób. Według danych GUS, w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób.

Największe w kraju skupiska prawosławnych są w województwie podlaskim.