Asyryjski Kościół Wschodu (Nestorianie)

Prześladowania i schizma

Również czasy nowożytne nie szczędziły nestorianom bolesnych doświadczeń. W okresie I wojny światowej, podejrzewani o sprzyjanie Brytyjczykom, asyryjczycy stali się ofiarami organizowanych przez Turków masakr. Ginęli także podczas zamieszek z Kurdami. Szacuje się, że w ten sposób zginęła 1/3 narodu. Lata trzydzieste XX wieku przyniosły też walki z Irakijczykami.

Na te kłopoty nałożyły się dodatkowo wewnętrzne schizmy i emigracja chrześcijan do Ameryki i Europy. W 1933 roku patriarcha Mar Szimun XXIII został pozbawiony obywatelstwa irackiego i wygnany z kraju. Spowodowało to wielkie zamieszanie w Kościele. Od 1450 roku urząd patriarchy był bowiem dziedziczny (dziedziczył siostrzeniec patriarchy).

Spór o dziedziczenie urzędu patriarchy i reformy kościelne (skrócenie postów, wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego) doprowadziły w 1968 roku do schizmy w łonie Asyryjskiego Kościoła Wschodu. Jedno ugrupowanie używa obecnie nazwy Święty Apostolski Katolicki Asyryjski Kościół Wschodu, drugie Starożytny Apostolski i Katolicki Kościół Wschodu. Stolicą patriarszą pierwszego jest Teheran (ale patriarcha rezyduje w USA) i podlega mu 8 biskupów: 1 w Libanie, 2 w Iraku (Bagdad) 1 na Malabarze (Triczur), 2 w USA oraz po jednym w Kanadzie i Australii.

Stolicą drugiego patriarchy jest Bagdad. Podlega mu jeden biskup w Syrii, 2 w Iraku (Kirkuk i Niniwa-Mosul), 2 w Malabarze (Triczur). To właśnie ugrupowanie nie przyjęło reformy kalendarza i postów. Jeden z biskupów, rezydujący w Niemczech, pozostaje poza jurysdykcją obu katolikosów.

Chrześcijanie asyryjscy zamieszkują dziś Irak, Iran, Turcję, Syrię, Liban, Indie USA i Australię. Asyryjczycy w Gruzji i Armenii pozostają w kręgu duszpasterstwa rzymskokatolickiego. Źródła podają bardzo różną ich liczbę: od 30-50 tys., do 180 tys., a niektóre nawet 550 tysięcy wiernych.

Liturgia i duchowość

Kościół asyryjski dość wcześnie zerwał jedność, a później żył w izolacji od reszty chrześcijaństwa. Z tego względu jego liturgia zachowała archaiczny i semicki charakter.
Najczęściej używaną modlitwą eucharystyczną jest anafora Addaja (Tadeusza) i Mariasza. Według tradycji mieli ją oni przynieść z Jerozolimy. Budzi ona spore kontrowersje, gdyż nie ma w niej słów ustanowienia Eucharystii. Poza tym asyryjczycy używają jeszcze anafory Teodora z Mopsuestii i anafory Nestoriusza. Językiem liturgicznym jest syriacki (w wersji wschodniosyryjskiej) i częściowo arabski, a w Indiach, w Malabarze – język Malajam. Komunii udziela się wiernym pod dwiema postaciami.

Rok kościelny rozpoczyna się u asyryjczyków 1 grudnia i jest podzielony na dziewięć siedmiotygodniowych okresów. Specyficzną cechą ich duchowości jest to, że nie używają oni ikon ani w kościołach, ani w domach. Otaczają jednak czcią relikwie świętych.

Choć obecna sytuacja nie sprzyja rozwojowi życia monastycznego, zawsze dużą rolę w życiu Kościoła odgrywali mnisi. To spośród nich wybiera się biskupów, gdyż zgodnie z tradycją biskup w tym Kościele nie może być żonaty. Nie ma natomiast żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o małżeństwa duchowieństwa diecezjalnego. Kapłani asyryjscy mogą się żenić zarówno przed, jak i po otrzymaniu świeceń kapłańskich.

Ku jedności z Rzymem   Podpisanie wspólnej deklaracji chrystologicznej

Kościół asyryjski wielokrotnie próbował zawierać unię z Kościołem rzymskim. Pierwsze kontakty między oboma Kościołami datuje się na czas wypraw krzyżowych. Krzyżowcy liczyli wtedy na pomoc nestorian w walce z ekspansywnym islamem. Kontakty te doprowadziły do kilku indywidualnych konwersji biskupów asyryjskich i krótkotrwałych unii. Jedna z nich, z całą wspólnotą asyryjską na Cyprze z 1340 roku, odnowiona na Soborze Florenckim, z czasem całkowicie wygasła.

Kolejne próby doprowadzenia do unii pojawiły się po wprowadzeniu w 1450 w Kościele asyryjskim dziedziczenia urzędu najwyższego zwierzchnika Kościoła. W 1522 roku, gdy wielu asyryjczyków nie zaakceptowało Szymona VIII Denkha, jako kontrpatriarchę wybrano Jana Sulakę. Zwrócił się on do Rzymu z prośbą o unię. Papież Juliusz II w 1553 r. ogłosił go „patriarchą chaldejczyków”. Przeciwnicy unii zamordowali go. Po jego śmierci kontakty asyryjczyków z Rzymem osłabły, a patriarcha Szymon XIII (1662-1700) odstąpił od unii.

W XVII wieku zawarto lokalną unię chaldejczyków związanych z metropolią Dijarbekir. W XVIII wieku znów rozpoczęto żmudne pertraktacje. Dopiero w 1930 roku Jan Hormizd został zatwierdzony przez Piusa VIII jako patriarcha katolików chaldejczyków. W pierwszej połowie XX wieku większość asyryjczyków przystąpiła do unii. Chaldejski Kościół Katolicki ma dziś prawdopodobnie więcej wiernych niż Kościół asyryjski (pozostający w stanie schizmy).

W latach 1984-94 kontakty między Rzymem a Asyryjskim Kościołem Wschodu ożywiły się. Patriarcha Świętego Apostolskiego Katolickiego Asyryjskiego Kościoła Wschodu, Mar Dinkha i Jan Paweł II podpisali wspólną deklarację chrystologiczną, w której stwierdzono, że zaistniały w przeszłości spór był głównie wynikiem terminologicznych nieporozumień. Usunięto więc najpoważniejszą przeszkodę na drodze do jedności. Dialog trwa…

Zdjęcia za stronami:
http://i-cias.com
http://www.nestorian.org/
http://www.cired.org/