Zwyczaje świąteczne w luteranizmie

Adwent
Rok Kościelny w odróżnieniu od roku kalendarzowego, rozpoczyna się w I Niedzielę Adwentu (od łac. „Adventus” tzn. „Przyjście”) corocznie w inny dzień tygodnia i trwa najmniej 22 dni, a najwięcej 28 dni, posiada 4 niedziele adwentowe. Jest on zarazem przygotowaniem na powtórne przyjście Pańskie, jak również wspomnieniem okresu przed pierwszym przyjściem Pańskim. Posiada charakter zarówno radosny, jak i pokutny. Jest wezwaniem do przygotowania na powtórne przyjście Pańskie, wspomnieniem Jana Chrzciciela wielkiego proroka adwentowego, który wzywał do pokuty, ale jest w IV Niedzielę Adwentu wspomnieniem Matki Pana Marii Panny, która z radością oczekiwała na przyjście Syna Bożego.

Dla słowiańskich luteran Adwent był i jeszcze jest szczególnym czasem roku kościelnego. W tym okresie wierni częściej przychodzą do swoich kościołów i kaplic, są częstszymi uczestnikami Stołu Pańskiego. Nawet w tych parafiach gdzie nie każdej niedzieli odbywa się Eucharystia, w okresie Adwentu jest ona sprawowana w każdą niedzielę, a nieraz i w tygodniu podczas tzw. tygodniowych nabożeństw adwentowych, które w parafiach odprawiane są przez noszą księży sąsiednich parafii.

W kościołach i kaplicach znajduje się tzw. „wieniec adwentowy” z zielonego świerku (symbol życia), ozdobiony czerwoną lub fioletową wstążką z 4 świecami adwentowymi zapalanymi kolejno w każdą niedzielę Adwentu, które oznaczają 4 tysiące lat oczekiwania na Chrystusa. To właśnie luterańskiemu ojcu misji wewnętrznej i twórcy Diakonii ks. Janowi H. Wichernowi z Hamburga (1808-1881) przypisuje się wprowadzenie do Kościoła i do domów ewangelickich adwentowego wieńca. Wieniec adwentowy znajduje się nie tylko w kościołach, ale także w domach ewangelickich, wokół którego przy zapalonych świecach gromadzi się rodzina, śpiewa pieśni adwentowe, czyta Słowo Boże i modli się. W parafiach odbywają się tzw. „adwentówki” dla młodzieży lub seniorów poprzedzonych nabożeństwem eucharystycznym, dla młodzieży i dzieci, dla pracowników kościelnych. Wierni przychodzą do kościoła w ciemnych ubraniach, kiedyś (jeszcze w latach sześćdziesiątych) kobiety na Śląsku Cieszyńskim przychodziły do kościoła w stroju cieszyńskim, ale koloru fioletowego lub czarnego.

Boże Narodzenie
Szczytowym dniem Adwentu jest wieczór wigilijny (24 XII). W wielu parafiach odprawiane są uroczyste nabożeństwa wigilijne pomiędzy godziną 16.00 a 17.00, lub nabożeństwo – „Pasterka” pomiędzy godz. 20.00 a 24.00. W wieczór wigilijny, jak w każdym polskim domu, rodziny nasze gromadzą się na kolacji wigilijnej, podczas której dzielimy się opłatkiem i spożywamy pokarmy takie same jak w różnych dzielnicach Polski, śpiewamy kolędy i ewangelickie pieśni Bożonarodzeniowe przy zapalonej światłami choince i zapalonej na stole świecy wigilijnej, która rozprowadzana jest w Adwencie przez ewangelicką DIAKONIĘ Polską, katolicką CARITAS i prawosławny ELEOS. Dochód z tej świecy w naszym Kościele przeznaczony jest na pomoc dzieciom będącym w potrzebie, oraz na cele diakonijne parafii i Kościoła.

Na Śląsku Cieszyńskim po obu stronach Olzy była tradycja odprawiania w kościołach filialnych nabożeństw wigilijnych, natomiast w kościele parafialnym zazwyczaj odprawiana jest uroczysta „Jutrznia” dnia 25 XII o godzinie 5.00 rano. Podobnie było dawniej (jeszcze w roku 1960) na Mazurach. Jutrznia cieszyńska gromadzi tysiące ludzi, chóry, orkiestry, młodzież i dzieci, ale także i dorosłych. Kościół tonie w światłach, ksiądz ubrany w białą albę śląską, tzw. paramenty ołtarzowe, ambony i chrzcielnicy są koloru białego lub złotego. Po jutrzni w godzinach 9.00 lub 10.00 rozpoczyna się uroczyste nabożeństwo główne. W wielu parafiach, jeśli tego nie było w Adwencie po Świętach Bożego Narodzenia odbywają się dla dzieci lub młodzieży tzw. „Gwiazdka” z rozdaniem prezentów, które mają im uświadomić największy prezent, jaki Bóg ofiarował człowiekowi w Synu Swoim Jezusie Chrystusie. Do Świąt Bożego Narodzenia zawsze należało w dniu 6 stycznia Święto Epifanii, czyli Objawienia Pańskiego trzem mędrcom ze Wschodu. Jest to święto poświęcone misji zewnętrznej, dlatego jeszcze w mojej młodości zbierane były ofiary na misję zewnętrzną i to nie tylko gdzieś do Afryki, ale np. ofiara dla Czech na zakup Biblii w języku polskim na Zaolzie (wtedy nie było wolno drukować Polakom na Zaolziu Biblii w języku polskim).