Raport o stanie dialogu ekumenicznego w Polsce

W 1997 r. jako pierwsze ukazały się tłumaczenia Ewangelii wg św. Mateusza i św. Marka, w 2000 r. Ewangelia wg św. Łukasza, zaś w 2001 r. ujrzał światło dzienne przekład całego Nowego Testamentu i Psalmów. Optymistycznie przewidywano, że cały Stary Testament będzie gotowy już w 2004 r., lecz prace nad przekładem jego ksiąg wciąż trwają. Zdaniem bp. Janusza Jaguckiego, ekumeniczny przekład Nowego Testamentu to wyraz dojrzałości chrześcijan w Polsce. "Mimo że pozostało wiele różnic między nami, mamy jednak wspólną skarbnicę wiary, jaką jest Pismo Święte" - podkreśla zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP.

Podczas prezentacji ekumenicznego Nowego Testamentu w 2001 r. kard. Józef Glemp wyrażał radość, że Duchy Święty zjednoczył tłumaczy z różnych Kościołów przy wspólnej pracy, a jej rezultat może być używany przez wszystkie wyznania chrześcijańskie w naszym kraju. W praktyce jednak w kościołach katolickich tekst ten jest wykorzystywany jedynie podczas nabożeństw ekumenicznych. Natomiast w Kościołach członkowskich PRE jest on często używany. Trudno jednak przewidzieć, czy całkowicie zastąpi dotychczasowe tłumaczenia.

Ekumenicznie ważnym wydarzeniem było również opublikowanie w 1997 r. przez Towarzystwo Biblijne, za zgodą Konferencji Episkopatu Polski, "Biblii Warszawsko-Praskiej" - pierwszego od 400 lat polskiego tłumaczenia Pisma Świętego, dokonanego przez jednego autora. Był nim katolicki biskup Kazimierz Romaniuk.

Osiągnięcia dialogu

Pierwsze oficjalne kontakty ekumeniczne w naszym kraju zostały nawiązane na przełomie lat 60. i 70. XX w. Ze strony katolickiej ich dobrym duchem był przez niemal cztery dziesięciolecia bp Władysław Miziołek (1914-2000). Do wyraźnego ekumenicznego przyspieszenia doszło pod koniec lat 90. Niewątpliwy wpływ na to miał przykład papież Jana Pawła II i jego zachęty kierowane do polskich chrześcijan, aby nie tylko się tolerowali, ale także kochali.

W miejsce istniejącej od 1974 r. Komisji Mieszanej Komisji Episkopatu Polski ds. Ekumenizmu i Polskiej Rady Ekumenicznej, powołano w 1997 r. Komisję ds. Dialogu Konferencji Episkopatu Polski i Polskiej Rady Ekumenicznej (współprzewodniczą jej bp Tadeusz Pikus i prawosławny abp Jeremiasz), podwyższając znacznie rangę i możliwości decyzyjne tego gremium. Dotychczas bowiem składało się ono głównie z księży-teologów, a obecnie należą doń biskupi i zwierzchnicy Kościołów.
W łonie Konferencji Episkopatu Polski, obok Rady ds. Ekumenizmu (którą od 2006 r. kieruje bp Pikus), powstały zespoły do dialogu z Kościołami prawosławnym, luterańskim, polskokatolickim, mariawickim i adwentystycznym, po czym zawiązały się wspólne komisje bilateralne. Polska jest prawdopodobnie jedynym krajem na świecie, gdzie istnieją tego typu stałe komisje międzykościelne, za którymi po stronie katolickiej stoi autorytet Konferencji Episkopatu.

W warunkach polskich przełomowy charakter miało podjęcie w 1998 r. systematycznych rozmów z polskokatolikami i mariawitami, głównie z powodu bliskości doktrynalnej tych Kościołów do katolicyzmu, jak również z uwagi na animozje o podłożu historycznym, które dotychczas uniemożliwiały dialog.
Największym jak dotąd ekumenicznym wydarzeniem było podpisanie w 2000 r. przez Kościół katolicki i Kościoły należące do Polskiej Rady Ekumenicznej (z wyjątkiem baptystów) "Deklaracji o wzajemnym uznaniu ważności chrztu świętego". Wprawdzie dwustronne porozumienia w tej sprawie, wypracowane przez desygnowanych przez Kościoły teologów, były gotowe już 20 lat wcześniej, jednak nie miały one charakteru oficjalnej decyzji władz kościelnych.

Teoria i praktyka

Od strony teologicznej dialog ekumeniczny jest przygotowywany na wyższych uczelniach katolickich. Istnieją w Polsce trzy instytuty ekumeniczne: na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (od 1983 r.; kieruje nim ks. Leonard Górka), na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (od 1995 r.; na czele z ks. Łukaszem Kamykowskim) i na Uniwersytecie Opolskim (od 2000 r.; jego dyrektorem jest ks. Piotr Jaskóła). Zagadnienia ekumeniczne są wykładane także na uniwersyteckich i papieskich wydziałach teologicznych oraz w seminariach duchownych.

"Ekumeniczne myślenie jest myśleniem wraz z kimś drugim" - to przekonanie o. Hryniewicza przyświeca współpracy KUL i UKSW z Chrześcijańską Akademią Teologiczną w Warszawie, na której studiują prawosławni, protestanci i starokatolicy. Najważniejsze postacie polskiej teologii ekumenicznej - abp Nossol, ks. Wacław Hryniewicz OMI, ks. Alfons Skowronek, o. Stanisław Napiórkowski OFMConv. - są znane i cenione także poza granicami kraju, o czym świadczy uczestnictwo Nossola, Hryniewicza i Napiórkowskiego, a także obecnego kardynała Stanisława Nagy'ego w pracach międzynarodowych komisji ds. dialogu katolicko-luterańskiego i katolicko-prawosławnego. Inny Polak, abp Józef Życiński uczestniczy w pracach Wspólnej Grupy Roboczej Światowej Rady Kościołów i Kościoła Rzymskokatolickiego.