Nowa cerkiew w Zwierkach

Konsekracji dokonał i uroczystej liturgii przewodniczył zwierzchnik Cerkwi w Polsce metropolita Sawa w asyście innych prawosławnych hierarchów. W 1996 r. to abp Sawa, ówczesny ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej, dokonał poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę świątyni w Zwierkach.

Inwestycja finansowana była w dużej części z datków wiernych, w 1999 r. gotowe były kopuły świątyni. Pierwsze nabożeństwo odprawiono tam w maju 2003 r. na doroczne święto ku czci patrona - Męczennika Gabriela. Cerkiew wciąż nie była jednak wykończona wewnątrz i dopiero niedawno ukończone zostały freski i ikonostas.

Równolegle przy cerkwi powstawały zabudowania żeńskiego klasztoru. We wrześniu 2008 r. przeniosły się tam siostry zakonne z domu zakonnego Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, w 1993 r. otwartego w podbiałostockich Dojlidach. Zagospodarowany został teren wokół monasteru, w czym pomagali też mnisi z prawosławnych klasztorów w Supraślu i Jabłecznej. M.in. zasadzono część lasu.

Patron konsekrowanej w sobotę cerkwi, Męczennik Gabriel, urodził się w 1684 r. w Zwierkach. Gdy miał 6 lat, został w nieznanych okolicznościach uprowadzony z domu i zamordowany; jego ciało pochowano na cmentarzu w rodzinnej miejscowości.

Na tym cmentarzu chowano również dzieci, które zmarły podczas zarazy w 1720 r. W trakcie jednego z pogrzebów przypadkiem odkopano ciało Gabriela. Okazało się, że jest ono w nienaruszonym stanie. Cudownie ocalałe szczątki męczennika przeniesiono do krypty w cerkwi w Zwierkach. Uważa się, że wydarzenie to przyczyniło się do ustania epidemii.

Kult Gabriela rósł z biegiem lat, głównie za sprawą uzdrowień przy jego grobie. W 1746 r. relikwie przeniesiono do Zabłudowa, a potem przez wiele lat wędrowały one po Kresach Wschodnich. Trafiły do Słucka, Mińska i Grodna na Białorusi. W 1992 r. uroczyście przeniesiono je do białostockiej katedry św. Mikołaja - we wrześniu świętowana była uroczyście 20. rocznica tego wydarzenia.

Od początku relikwiami opiekują się siostry zakonne, początkowo mieszkające w Dojlidach, obecnie w Zwierkach. W 2007 r. w lesie w pobliżu zwierkowskiej świątyni postawiono krzyż upamiętniający miejsce pochówku Gabriela w 1690 r.