Kościół Ewangelicko-Augsburski W RP

W religii istotne są nie zewnętrzne formy i instytucje, lecz wewnętrzny akt wiary pojętej jako akceptacja przez człowieka boskiego działania zbawczego. Sakramenty, zwłaszcza te, które można nabyć za pieniądze, nie są ,,środkiem do zbawienia", lecz są ,,znakami i świadectwami woli Bożej wobec nas, aby pokrzepiały i utwierdzały wiarę tych, co przystępują do sakramentów. Dlatego należy przystępować do sakramentów z wiarą, która ufa obietnicom, jakie są przez nie objawione i zapowiedziane". Z siedmiu katolickich sakramentów luteranie uznają tylko dwa: chrzest i Eucharystię (Wieczerzę Pańską), gdyż tylko one mają swe źródło w Biblii. Eucharystia (pod postaciami chleba i wina) pojmowana jest jako współistnienie postaci eucharystycznych z fizycznym ciałem Chrystusa (teoria konsubstancjacji; w katolicyzmie - przeistoczenie, teoria transsubstancjacji). „W Wieczerzy Pańskiej ciało i krew Chrystusa są prawdziwie obecne i rozdzielane spożywającym" (art. X. O Wieczerzy Pańskiej).

Odpuszczanie grzechów dokonuje się nie w drodze spowiedzi indywidualnej i pokuty, lecz przez wiarę. ,,Należy zachować... rozgrzeszenie prywatne, choć nie jest konieczne wyliczanie podczas spowiedzi wszystkich grzechów; albowiem jest niemożliwe w świetle Psalmu:
„Występki, któż zrozumie"? (art. XI. O spowiedzi)... Odpuszczania grzechów dostępuje się poprzez wiarę..." (art. XII. O pokucie).
Druga część Augsburskiego Wyznania Wiary - „Artykuły, w których się rozpatruje zniesione nadużycia" (7 artykułów): O obu postaciach; O /małżeństwie kapłanów; O mszy; O spowiedzi; O rozróżnianiu pokarmów; O ślubach zakonnych; O władzy kościelnej - dotyczy zasad liturgii i ceremonii; komunii pod dwiema postaciami; zakazu procesji z Najświętszym Sakramentem; używania języka narodowego zamiast łaciny; zniesienia reguł ascetycznych, celibatu księży i ślubów zakonnych, a także uznaje wyższość władzy świeckiej nad kościelną.... „Paweł mówi: »Lepiej jest wstąpić w stan małżeński, niż gorzeć«... Przeto ci, którzy nie są zdolni do życia w celibacie, powinni zawierać małżeństwa, albowiem postanowienia Bożego i porządku Bożego nie może zmienić żadne prawo ludzkie i żadne ślubowanie. Dlatego naucza się u nas, że kapłani mogą pojmować małżonki..." (art. XXIII. O małżeństwie kapłanów). Rola duchownego - pastora polega na przewodniczeniu i organizowaniu, a nie na istotnym sprawowaniu liturgicznych obrzędów. W luteranizmie nie ma pojęcia duchowego „pośrednika" między ludem a Bogiem.

Status prawny Kościoła reguluje w Polsce ustawa sejmowa z 1994 r. Siedzibą centralnych władz kościelnych jest Warszawa.

W 1991 r. Synod Kościoła opracował i przyjął nowe zasadnicze prawo wewnętrzne o ustroju synodalno-konsystorsko-episkopalnym. Naczelną władzą jest Synod Kościoła z jego stałą delegacją - Radą Synodalną. Władzą administracyjną wybieraną przez Synod jest Konsystorz. Biskup Kościoła jest również prezesem Konsystorza. Kościół posiada 6 diecezji (na czele diecezji stoi biskup diecezjalny wybierany przez Synod diecezjalny), 124 parafie oraz 163 filiały; 188 kościołów i 138 kaplic; 124 księży, w tym 7 biskupów. Kościół sprawuje opiekę duszpasterską w wojsku, szpitalach i w zakładach karnych. Synod, dla koordynowania pracy charytatywnej, powołał Synodalną Komisję d/s Diakonii, która ma swoje odpowiedniki w diecezjach i parafiach. Pracą charytatywną i ewangelizacyjną zajmuje się także Żeński Diakonat Ewangelicki „Eben-Ezer" w Dzięgielowie koło Cieszyna. Działalność charytatywna Kościoła obejmuje 4 Domy Opieki dla Dorosłych. Kościół posiada swoje własne wydawnictwo Augustana w Bielsku-Białej, w którym wydawane są książki oraz dwutygodnik „Zwiastun". Duchowni i katecheci kształcą się w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej (ChAT). Kościół jest członkiem Światowej Federacji Luterańskiej, Światowej Rady Kościołów, Europejskiej Konferencji Kościołów oraz Polskiej Rady Ekumenicznej. Wyznawców jest około 100 tyś. Najwięcej (około 70%) zamieszkuje na Śląsku Cieszyńskim.

(za Maria Libiszowska-Żółtkowska, Kościoły i związki wyznaniowe w Polsce)