Belgrad: Nowy etap dialogu katolicko-prawosławnego

Jeśli liczyć wszystkie dotychczas odbyte spotkania w ramach rozpoczętego oficjalnie w 1980 r. dialogu, to obecne posiedzenie będzie 9. z kolei. Mają być na nim omawiane zagadnienia eklezjologiczne i kanoniczne skutki sakramentalnej struktury Kościoła, a zwłaszcza związek między kolegialnością a władzą. W tym kontekście głównym punktem będzie posługa biskupa Rzymu w powszechnej komunii Kościoła.

Decyzję o wznowieniu rozmów, formalnie nigdy nie zerwanych, lecz jedynie zawieszonych na prośbę (lub żądanie) strony prawosławnej, podjęto na posiedzeniu komitetu koordynacyjnego, która obradowała w Rzymie w dniach 13-15 grudnia ub. r.

Współprzewodniczącymi Międzynarodowej Komisji ds. Dialogu Teologicznego między Kościołami Rzymskokatolickim i Prawosławnym, istniejącej od 1979, są obecnie przewodniczący Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan kard. Walter Kasper i prawosławny metropolita Pergamonu (Patriarchat Konstantynopola) Jan (Ziziulas).

Poprzednie spotkanie Komisji odbyło się w Emmitsburgu w amerykańskim stanie Maryland w dniach 9-19 lipca 2000, też po długiej, tym razem 7-letniej przerwie. Główną przyczyną tego wieloletniego przestoju w rozmowach teologicznych dwóch najbliższych sobie Kościołów były sprawy unii, czyli istnienia katolickich Kościołów wschodnich. Ich członków prawosławni uważają za swych dawnych współwyznawców, przeciągniętych jakoby siłą i podstępem pod władzę papieską przez łacinników.

Rozwiązaniu tego nabrzmiałego problemu, zresztą o wielowiekowych korzeniach, nie pomogły liczne wyjaśnienia, jakie Kościół katolicki składał w owym czasie stronie prawosławnej ani nawet dokument "Unionizm [lub uniatyzm], dawna metoda poszukiwania jedności a dzisiejsze poszukiwania pełnej komunii", podpisany na zakończenie VII posiedzenia Komisji w libańskim miasteczku Balamand (17-23 czerwca 1993). Chociaż Kościół katolicki wyrzekał się tam prowadzenia działalności na rzecz unii, uznając ją za sprzeczną z dzisiejszym rozumieniem ekumenizmu, prawosławni nie przyjęli de facto tego dokumentu, uważając, że zawarta w nim obrona prawa do istnienia Kościołów unickich w istocie zaprzecza temu pierwszemu zapewnieniu.

Międzynarodową Komisję ds. Dialogu Teologicznego między Kościołami Rzymskokatolickim i Prawosławnym powołano na zakończenie podróży Jana Pawła II do Turcji w dniach 28-30 listopada 1979 i jego rozmów z patriarchą Konstantynopola Dimitriosem w jego siedzibie w Fanarze. Zapowiedziano wówczas rozpoczęcie oficjalnego dialogu, utworzono wspomnianą 60-osobową Komisję i ogłoszono jej skład.

Na swym pierwszym posiedzeniu zebrała się ona na greckich wyspach Patmos i Rodos w dniach 29 maja-4 czerwca 1980. Ustalono na nim tematy rozmów i porządek prac. Odtąd kolejne spotkania odbywały się na ogół co dwa lata na przemian w obiekcie katolickim i prawosławnym; w latach, gdy komisje nie zbierały się, obradowały nieraz podkomisje dla omówienia np. pojawiających się trudności; jedna z takich podkomisji zebrała się w Opolu w czerwcu 1985 r.