Bracia otwarci i bracia zamknięci. Historia Kościoła Wolnych Chrześcijan

  John Gifford Bellett Ruch Wolnych Chrześcijan powstał w roku 1830, gdy siedmiu tzw. braci, gromadzących się przedtem od roku 1826 na "Łamanie Chleba" w prywatnym mieszkaniu, zaczęło odbywać publiczne nabożeństwa w Dublinie, obecnej stolicy Irlandii.

Oto nazwiska pierwszych siedmiu braci:
John Gifford Bellett (1795-1864), Francis Hutchinson (1802-1833), John Parnell (1805-1883), Anthony Norris Groves (1795-1853), Edward Cronin (1801-1882), William James Stokes (1807-1881), John Nelson Darby (1800-1882).

Charakterystyczną cechą tych nabożeństw było to, że nie prowadzili ich duchowni. Od roku 1832 "bracia" zaczęli się zbierać także w Plymouth w południowo-zachodniej Anglii. Od miasta Plymouth na określenie członków tego ruchu zaczęto używać nazwy bracia plymuccy.

Gdy w r. 1845 Darby pojechał do Plymouth, okazało się, że między nim a "braćmi plymuckimi" są pewne różnice w nauce (np. o Kościele, służbie, usprawiedliwieniu) i postępowaniu. Darby odłączył się więc wraz ze swymi zwolennikami od "braci" i przestał pielęgnować z nimi społeczność. Ruch, którego stał się wodzem, otrzymał z biegiem czasu różne nazwy, jak darbyści (od nazwiska Darby'ego), bracia ściśli, zamknięci lub ekskluzywni, bracia elberfeldzcy (od jednej z głównych siedzib tego ruchu, miasta Elberfeld w Niemczech). Wyznawcy tego kierunku są obecnie w Polsce zarejestrowani pod nazwą Zbór Chrześcijan bez osobliwego wyznania.

Pierwsi "bracia" i ich następcy rozwinęli intensywną działalność misyjną. Pracowali w wielu krajach na kilku kontynentach.

Obecnie bracia wolni również prowadzą działalność misyjną, wydają książki i czasopisma, zakładają szkoły biblijne itd. W Anglii np. ruch posiada wydawnictwo "Pickering Inglis Ltd" w Londynie oraz miesięcznik "The Witness". W Wiedenest (Niemcy) prowadzi się szkołę biblijną i wydaje się czasopismo "Offene Türe".

  John Nelson Darby Zaolzie i Warszawa

Na ziemiach polskich wolni chrześcijanie pojawili się dopiero w roku 1909. Najpierw na Zaolziu, gdzie działał Józef Mrózek (1882-1962). Prawie jednocześnie w Warszawie pracę w tym duchu zaczął były ksiądz rzymskokatolicki Wacław Żebrowski. Nieco później dołączyli do niego dwaj inni byli księża: Antoni Przeorski i Stanisław Bortkiewicz.

Władze rosyjskie zarejestrowały ruch wolnych chrześcijan pod nazwą "Zrzeszenie Zwolenników Nauki Pierwotnych Chrześcijan" (w skrócie: pierwochrześcijanie). W r. 1925 podobny zbór założył w Warszawie Stanisław Krakiewicz. Społeczność ta nazywała się Ewangelicznymi Chrześcijanami Wolnymi.
Niezależnie na południu Polski coraz szerszą działalność podejmował Józef Mrózek, brat wykształcony w Berlinie, w międzywyznaniowej szkole biblijnej (Allianzbibelschule).