Sytuacja ekumeniczna w Południowej Afryce

Kościoły w Południowej Afryce

We współczesnych debatach na jakikolwiek temat - począwszy od stanu ekonomii do stanu edukacji i teologii - stało się niemal zasadą odnoszenie tych dyskusji do okresu „przed 1994 r.” i „od 1994 r.”. Podział na „przed” i „po” 1994 r. nie jest tylko kwestią swoistej etykiety czy też poprawności politycznej. Jest to głęboka rzeczywistość, która dotyka całości życia w Południowej Afryce. Także dyskusja na temat eklezjologii nie należy do wyjątków. Przed 1994 r. Kościoły Południowej Afryki określiły swą misję dla siebie. Była nią walka o zakończenie niesprawiedliwych rządów, dyskryminującego ustawodawstwa i praktyk apartheidu - co nie pozostawiało wiele miejsca na inne kwestie. Wraz z odwołaniem zakazu działania ruchów wolnościowych, uwolnieniem z więzienia politycznych przywódców czarnoskórej ludności i wyborem demokratycznego rządu, Kościoły nagle znalazły się w sytuacji, w której cel ich działań nie był zdefiniowany. Od tego czasu zmagały się, aby znaleźć wspólny język.

Patrząc w szerokim kontekście, Kościoły w Południowej Afryce tworzą dwa główne nurty: pochodzenia europejskiego (w większości Kościoły protestanckie, ale również Kościół rzymskokatolicki i liczebnie znacznie mniejsze - Kościoły prawosławny i koptyjski) oraz te, które wywodzą się z kontynentu afrykańskiego. Dodatkowo, oprócz wspomnianych głównych grup, istnieje małe, aczkolwiek znaczące skupisko Kościołów ze swej natury bardziej zbliżonych do ruchu zielonoświątkowego, które swe początki wywodzą ze Stanów Zjednoczonych. Wszystkie Kościoły pochodzenia europejskiego, z wyjątkiem Południowoafrykańskiego Kościoła Anglikańskiego, Niemieckiego Kościoła Ewangelicko-Luterańskiego oraz Unii Baptystów, są członkami Południowoafrykańskiej Rady Kościołów - South African Council of Churches (SACC). W 2004 r. Holenderski Kościół Reformowany, który udzielał tak moralnego, jak teologicznego wsparcia rządom apartheidu, zwrócił się publicznie z prośbą o wybaczenie i ubiegał się o przyjęcie do SACC. Wraz z nadejściem demokracji w 1994 r. wiele Kościołów pochodzenia afrykańskiego zostało również przyjętych w poczet SACC (z godnymi uwagi wyjątkami, jak mające stosunkowo wielu członków: Chrześcijański Kościół Syjonistyczny oraz Kościół Shembe).
Wiele z Kościołów, będących członkami SACC (metodyści, prezbiterianie, anglikanie i Zjednoczone Kościoły Kongregacjonalne), są również częścią Komisji Jedności Kościołów (Church Unity Commision). Działalność tej Komisji przezwyciężyła bariery, dotyczące pełnego uznania praktyki chrztu i Eucharystii, jak również wzajemnego uznania duchownych. Rozumienie urzędu biskupa jest ciągle przedmiotem dyskusji.

Ironią losu jest to, że im więcej Kościołów formalnie przyłączyło się do ruchu ekumenicznego w Południowej Afryce, tym jedność celu na poziomie narodowym stała się bardziej nieuchwytna. Nie należy przez to rozumieć, iż nie ma wspólnych kwestii wymagających szczególnej uwagi. HIY/AIDS jest sprawą każdego i prawdopodobnie dotyka życia każdej rodziny w Afryce Południowej. Nie ma jednak jednomyślności co do środków, które pomogłyby zająć się pandemią AIDS. Bezrobocie osiągnęło punkt szczytowy, ale wewnątrz Kościołów nie ma porozumienia co do tego, jak najlepiej zająć się tą problematyką. Przemoc na każdym poziomie życia, zwłaszcza przeciw kobietom i dziewczynkom, jest nieustającym problemem, którym również muszą zająć się Kościoły.

Gdyby to był pełen i jedyny obraz - byłby on niewątpliwie bardzo przygnębiający. Na szczęście istnieje również druga strona medalu. W przeciwieństwie do innych miejsc w rozwiniętym świecie, większość Kościołów w Południowej Afryce ma wielu aktywnych wyznawców. Na poziomie lokalnym podejmuje się wiele działań w kwestiach ubóstwa, chorób (zwłaszcza tych powiązanych z AIDS) oraz edukacji. Mnóstwo porywających i chwytających za serce historii dotyczy lokalnej kongregacji, która zorganizowała specjalną służbę dla pacjentów chorych na AIDS i nie mogących opuszczać swych domów. Dzieje się to za sprawą niewielkiej grupy kobiet, które sprawują opiekę nad sierotami po zakończeniu zajęć w szkole. Utworzyły one projekt ogrodów warzywnych oraz centra rękodzieła, wytwarzające koraliki. Być może to jest droga dla Kościołów na dziś - nie projekty narodowe, ale lokalne inicjatywy ekumeniczne o niewielkiej skali, które sprawiają, że Królestwo Boże staje się rzeczywistością i które przełamują ciszę wokół ubóstwa, chorób, przemocy i beznadziei.