Mariologia luterańska

Jan Kalwin usunął z kultu i nauczania nie tylko to, co sprzeciwiało się wyraźnie Pismu Świętemu, ale nawet i to, o czym Pismo Święte nie wspomina lub co się wyraźnie nie sprzeciwia nauce Pisma Świętego. Księgi symboliczne Kościoła ewangelicko-augsburskiego albo luterańskiego poszły oczywiście za nauką Reformatora wittenberskiego.

CONFESIO AUGUSTANA - KONFESJA AUGSBURSKA (CA)

obok obu Katechizmów ks. dra Marcina Lutra jest najstarszą z ksiąg symbolicznych luteranizmu. Ona nie mówi nic o kulcie Marii Panny ani też o nauce na ten temat.

Artykuł 21 mówi jednak ogólnie "o czci świętych". Matka Boża, Maria Pana według ksiąg symbolicznych należy oczywiście do grona świętych i dlatego to, co jest powiedziane w 21 artykule Wyznania Augsburskiego, dotyczy także Marii. "O czci świętych nauczamy, że pamięć świętych może być postawiona jak wzór do naśladowania ich wiary i dobrych uczynków". -- tak czytamy w 21 artykule CA.

Pamięć świętych nie może jednak prowadzić do "wzywania świętych, albo błagania pomocy od świętych". Zgodnie z I listem św. Jana jedynie Chrystus jest Najwyższym Orędownikiem i On jedynie może nas wysłuchać i chce wysłuchać.

APOLOGIA KONFESJI AUGSBURSKIEJ

w XXI artykule powołuje się na autorytety Ojców Kościoła i najstarszych pisarzy kościelnych, którzy nic nie mówią o wzywaniu świętych ("Hieronimus redet nicht von anrufen der Heiligen, sondern von Heiligen ehren").

Nie znaczy to jednak, aby świętym nie miało się oddać należnej im czci. Istnieje jednak zasadnicza różnica pomiędzy wzywaniem, a oddawaniem czci świętym. Według Apologii istnieją trzy sposoby oddawania czci świętym:

"Po pierwsze: abyśmy Bogu dziękowali, że On na tym świętych przykładzie ukazuje nam Swoją łaskę i dary, które istnieją w Kościele, aby je chwalić, a świętych należy chwalić tak, jak Chrystus w Ewangelii chwalił wiernego sługę.

Po drugie: na przykładzie świętych uczymy się wiary oraz ją wzmacniamy. Po trzecie: Powinniśmy naśladować ich wiarę, miłość, cierpliwość - każdy w swoim powołaniu". Apologia gorszy się jednak zwyczajem wzywania Marii w godzinę śmierci, gdy się prosi: "Maria mater nos ab hoste protcge in hora mortis sucipae". Apologia jest przeciw temu, aby Maria mogła "oret pro ecciesia" ("prosić za Kościół").

Ta sama księga symboliczna oddaje jednak Marii należna jej cześć, określając ją w samych superlatywach: "Dignissima amplissimis honoribus" ("najgodniejsza najwyższej czci") ze wszystkich ludzi na ziemi     i zbawionych w niebie. Jest to oczywiście cześć ludzka, a nie Boska.

ARTYKUŁY SZMALKADZKIE

z roku 1537, które napisał sam Marcin Luter pierwotnie na Sobór do Mantui, który nie doszedł do skutku, mówią w II swej części w artykule De invocatione sanctorum potwierdzają dotychczasową naukę o świętych. Marcin Luter pisze: "Wzywanie świętych jest także nadużyciem bezpodstawnym i bezskutecznym. To, że aniołowie w niebie za nas się modlą (jak i Chrystus to samo czyni), jak to czynią święci na ziemi, a może i w niebie, wcale nie znaczy, abyśmy aniołów i świętych też wzywali, modlili się do nich, urządzali im uroczyste msze, ofiary, kościoły, ołtarze (...), gdyż taka chwała należy się jedynie Bogu".

Pierwsza część Artykułów Szmalkaldzkich (Prima Pars) mówi już bezpośrednio o Marii Dziewicy określając ją kilkoma słowami:

"Filius ita factus est homo, ut a spiritu sancto sinse virili operae conciperetur et ex MARIA PURA, SANCTA, SEMPER VIRGINE NASCERETUR"

"Przeto Syn stał się człowiekiem w ten sposób, że poczęty został z Ducha Świętego bez udziału męża i został zrodzony z MARII, CZYSTEJ, ŚWIĘTEJ, ZAWSZE DZIEWICY".

Charakterystyczne jest to, że tekst niemiecki zawiera tylko słowa "Dziewicy" opuszczając słowo "zawsze" ("...reinen, heiligen Jungfrau Maria goporn sei").

Prof. Loevenich tłumaczy to tym, że Marcin Luter nie mógł się wyzwolić ze starej tradycji katolickiej.