Pamiętaj, abyś dzień święty święcił

W dniu szabatu Izraelici udawali się na miejsce kultu, aby razem z innymi oddawać hołd Jahwe. Wspólna uroczystość szabatowa miała na celu wspólne uwielbienie Jahwe i utrwalenie w Izraelu wiary w jedynego Boga.5 Szabat nabiera szczególnego znaczenia dla Izraela poprzez zwrócenie w Księdze Powtórzonego Prawa, czyli w Piątej Mojżeszowej, uwagi na wyzwolenie z niewoli. Pamiętaj, że byłeś niewolnikiem w ziemi egipskiej i że Pan, twój Bóg, wyprowadził cię stamtąd ręką możną i ramieniem wyciągniętym. Dlatego rozkazał ci Pan, twój Bóg, abyś obchodził dzień sabatu (5 Mż 5,15). Jest to nawiązanie do zawartego przymierza między Bogiem a Izraelem. Tę samą ideę znajdujemy w 2 Mojżeszowej 31,13: Powiedz synom izraelskim: Zaiste, przestrzegać będziecie sabatów moich, gdyż to jest znakiem między mną a wami po wszystkie pokolenia wasze, abyście wiedzieli, żem Ja Pan, który was poświęcam. Tak więc obchodząc święto szabatu, Żyd przypominał sobie przymierze, jakie Bóg zawarł z Izraelem, przypominał sobie przynależność do ludu wybranego. Było to święto bardzo radosne.

Znaczenie szabatu w Izraelu wzrosło na wygnaniu. W niewoli, gdy zabronione lub utrudnione było składanie ofiar i obchodzenie innych świąt, szczególne znaczenie przykładano do przestrzegania szabatu i obrzezania jako do symboli zawartego przymierza z Bogiem, znakiem przynależności do Jahwe. Od tego czasu Żydzi ustanowili wiele drobiazgowych przepisów określających jak przestrzegać szabat. Duże znaczenie w rozumieniu szabatu miał aspekt "odpocznienia". Bóg odpoczął po dziele stworzenia. Ludzie mają odpocząć po tygodniu pracy. Co siedem lat następował rok szabatowy. Wtedy nie zbierano z pól plonów, pozostawiając je ubogim, nie uprawiano roli oraz przywracano wolność tym Izraelitom, którzy z powodu długów stali się niewolnikami.

Oczywiście w rozważaniu naszego tematu ważne jest także podkreślenie faktu, że w Izraelu istniało jeszcze wiele innych świąt. Ciekawym jest to, że Bóg, ustanawiając poszczególne święta, określił też sposób ich obchodzenia. Były więc święta radosne, ale także święta pokutne, kiedy należało pościć. Ale to zagadnienie wymaga z pewnością odrębnego opracowania.

Pan Jezus nie obala prawa szabatu. Odwiedza w szabat synagogi, głosi przy tej okazji Ewangelię. Występuje jednak ostro przeciw rygoryzmowi formalistycznemu uczonych w Piśmie. Sabat jest ustanowiony dla człowieka, a nie człowiek dla sabatu. Tak więc Syn Człowieczy jest Panem również i sabat (Mk 2,27-28). Czyniąc dobro w szabat, Pan Jezus naśladuje swego Ojca. Uczniowie początkowo przestrzegali szabatu. Święta te były wykorzystywane do głoszenia Ewangelii w środowisku żydowskim. Bardzo szybko jednak dniem szczególnym stał się w Kościele pierwszy dzień tygodnia, jako dzień zmartwychwstania Pana Jezusa. Jest to dzień Pański (Dz 20,7; Obj 1,10; 1Kor 16,2).

Łatwość rezygnacji ze święcenia soboty jako sabatu wynikała z przeświadczenia, że szabat jest dniem "odpocznienia". Chrystus odpoczął od swojego dzieła w dzień zmartwychwstania. Zmartwychwstanie stało się symbolem wiecznego "odpocznienia" w Bogu. Także poprzez nasze zmartwychwstanie wejdziemy do Bożego "odpocznienia", przygotowanego nam przez Zbawiciela. Chrześcijanie, a przecież nie wszyscy z nich byli Żydami, nie przypominają już sobie pierwszego przymierza, bo Bóg zawarł z nimi Nowe Przymierze. Przymierze, którego istota polega na zastępczej śmierci Chrystusa, na Jego zmartwychwstaniu i na darze zbawienia, za darmo z łaski Boga.

Aby wyraźniej podkreślić nowe znaczenie dnia świętego, dnia szabatu, zaczęto święcić Dzień Pański - dzień zmartwychwstania. Problemem nie jest także konkretny dzień tygodnia nazwany szabatem. Nie ma znaczenia, czy był to pierwszy czy ostatni dzień tygodnia. Przykazania Izrael otrzymał po wyjściu z Egiptu, gdzie obowiązywał podział na dziesięciodniowe okresy. Izraelici przyjmując więc siedmiodniowe okresy, tygodnie, najprawdopodobniej rozpoczęli, tak jak u innych plemion semickich, Kenitów, od pełni księżyca. Jest to o tyle prawdopodobne, że Mojżesz, poprzez małżeństwo z Seforą, był spowinowacony z kapłanem Kemitów Jetrą, który, jak wiemy, Mu doradzał.

Na uwagę zasługuje jednak fakt, że dla pierwszych chrześcijan każdy dzień był poświęcony Panu. Codziennie też jednomyślnie uczęszczali do świątyni, a łamiąc chleb po domach, przyjmowali pokarm z weselem i w prostocie serca (Dz 2,46). Ponieważ już wtedy pojawił się konflikt na tle przestrzegania szabatu, apostoł Paweł zajmuje w tej sprawie stanowisko. Twierdzi, że jest to sprawą drugorzędną, którą każdy powinien rozstrzygnąć we własnym sumieniu.