Ekumenizm – więcej niż moda

Pierwsze wielkie owoce soborowych zmian w stosunku do innych Kościołów chrześcijańskich pojawiły się rok po ogłoszeniu dekretu. Podczas zgromadzenia Soboru 7 grudnia 1965 roku jednocześnie w Watykanie i w głównej katedrze prawosławnego patriarchatu w Fanarze odczytano wspólne oświadczenie papieża Pawła VI i ekumenicznego Patriarchy Konstantynopola Atenagorasa I o odwołaniu wzajemnych ekskomunik, które w 1054 roku podzieliły chrześcijaństwo.

Niemalże natychmiast po zakończeniu Soboru jak wulkan wybuchły dialogi ekumeniczne. Kościół katolicki zaangażował się w dziesięć dwustronnych dialogów. Ich owoce są ważne teologicznie, chociaż zazwyczaj mało znane wiernym prowadzących rozmowy Kościołów. To właśnie dialog ekumeniczny doprowadził do podpisania katolicko-luterańskiej „Wspólnej deklaracji w sprawie nauki o usprawiedliwieniu” i do przyjęcia przez większość Kościołów chrześcijańskich w Polsce „Wspólnej deklaracji o uznaniu ważności chrztu”, a także innych istotnych uzgodnień w kwestiach doktrynalnych.

Metoda Jana Pawła II

Jedna z pierwszych zagranicznych podróży – w listopadzie 1979 r. - zaprowadziła Jana Pawła II do stolicy wschodniego chrześcijaństwa, dawnego Konstantynopola, miasta, w którym 900 lat wcześniej dokonała się schizma. Stojąc obok honorowego zwierzchnika światowego prawosławia - patriarchy Dymitriosa – Papież mówił z nadzieją o „pełnym braterskim pojednaniu” i pytał retorycznie: „Czy mamy jeszcze prawo pozostawać rozdzieleni?”. Dwadzieścia lat później, w 1999 r., opuszczając Rumunię – pierwsze z odwiedzonych państw, w którym większość stanowią wyznawcy prawosławia - Ojciec Święty powiedział, że zabiera ze sobą marzenie o nowym tysiącleciu jako czasie odbudowy jedności między Kościołami chrześcijańskimi. Marzenie to oparte jest na przekonaniu, że ekumenizm nie jest tylko chwilową modą, ale drogą Kościoła, bo podziały wśród chrześcijan utrudniają głoszenie światu Ewangelii – jak napisał w ogłoszonej w 1995 r. encyklice „Ut unum sint” (Aby byli jedno).

Pontyfikat Jana Pawła II jest naznaczony wymownymi akcentami i gestami ekumenicznymi, zwłaszcza pod adresem siostrzanego Kościoła prawosławnego. Na zakończenie Mszy św. w Bukareszcie Jan Paweł II i patriarcha Teoktyst wymienili między sobą dary. Ofiarowali sobie nawzajem kielichy, jakby wyrażając tęsknotę za zjednoczeniem się katolików i prawosławnych przy jednym Stole Eucharystycznym i nadzieję, że taki moment kiedyś nadejdzie.