Przybyli ze wschodu

Kościół Ewangelicznych Chrześcijan powstał w Rosji w XIX wieku. Był rezultatem nowego ruchu religijnego, który pojawił się prawie równocześnie w trzech miejscach: na południu Rosji i Ukrainy, na Kaukazie oraz w stolicy kraju - Petersburgu.

Mennonici i mołokanie

Na południu Rosji i Ukrainy w I połowie XIX w. działalność misyjną prowadzili Niemcy - z wyznania mennonici. Osiedliło się ich tam bardzo wielu. Prawosławni nazywali ich sztundystami (z niem. die Stunde - godzina), ponieważ zapraszali swych rosyjskich i ukraińskich sąsiadów na tzw. godziny biblijne. Na zaproszenie mennonitów w roku 1845 przyjechał na Ukrainę kaznodzieja niemiecki Eduard Wiust. Jego pełne zapału przemówienia stały się sławne.

W tym samym czasie na Kaukazie mieszkało wielu przesiedleńców z różnych stron Rosji. Wśród nich byli mołokanie - członkowie ruchu religijnego w Kościele Prawosławnym, który głosił nawrót do Pisma Świętego. Mołokanie szli przez miasta i wioski Kaukazu kolportując Nowy Testament w języku rosyjskim. 20 sierpnia 1867 roku handlowiec i przełożony gminy mołokan, Nikita Woronin, został ochrzczony w rzece Kurze. Trzy lata później prowadzony przez niego zbór liczył 78 członków, a nowy ruch nazwany został "baptyzmem".

W Petersburgu nowe prądy religijne szerzyły się wśród arystokracji. Hrabina Czertkowa, żona generała armii rosyjskiej sprowadziła w 1874 roku do Rosji lorda G. Rodstocka, znanego kaznodzieję należącego do ruchu tzw. Braci Plymuckich. Lord Rodstock prowadził spotkania religijne w domu Czertkowej, a następnie w Kościele protestanckim, gdzie przemawiając w języku angielskim i francuskim rozbudził zainteresowanie arystokracji i pozyskał kilku zamożnych i wpływowych wiernych.

Od roku 1887 działalność misjonarską prowadził w Rosji zwolennik idei Rodstocka, dr F. Bedeker. Pracował w Petersburgu, Moskwie, w krajach bałtyckich, na Ukrainie, Kaukazie, a nawet na Syberii.
1 kwietnia 1884 r. w Petersburgu odbył się pierwszy zjazd zjednoczeniowy nowego ruchu, na który zaproszono także wierzących z południa Ukrainy i Rosji, a także baptystów z Kaukazu. Zjazd planowany był na osiem dni, lecz drugiego dnia policja carska aresztowała delegatów i przewiozła do Twierdzy Pietropawłowskiej.

Od tego czasu Ruch Ewangelicznych Chrześcijan rozwijał się tajnie, w podziemiu. Dopiero po rewolucji 1905 roku prześladowania zelżały. W 1905 roku ewangeliczni chrześcijanie otrzymali zezwolenie na publikacje pierwszego protestanckiego miesięcznika w Rosji "Chrześcijanin". W roku 1908 władze zgodziły się zarejestrować Zbór Ewangelicznych Chrześcijan w Petersburgu. Powstało wiele nowych zborów, placówek i grup. 25 grudnia 1908 roku rozpoczął się w Petersburgu dwutygodniowy zjazd, na którym powołano Wszechrosyjski Związek Ewangelicznych Chrześcijan. Prezesem związku został Jan Prochanow, piastując ten urząd przez dwadzieścia lat. Dla ujednolicenia zasad wiary opracował projekt "Zasad wiary Ewangelicznych Chrześcijan" oraz statut związku, które zostały przyjęte na drugim zjeździe w roku 1910. W roku 1913 otwarto pierwszą w Rosji Szkołę Biblijną. Ruch rozwijał się. W roku 1928 Wszechrosyjski Związek Ewangelicznych Chrześcijan liczył ponad milion osób.