Kościół anglikański

  AUTOR / CC 2.0 Katedra w Canterbury Doktryna, liturgia, organizacja

Teologia anglikańska zorientowana jest liturgicznie i głęboko związana z Biblią. Unika tworzenia definicji, co pozwala na wybór tzw. drogi środka w interpretowaniu prawd wiary i formowaniu życia religijnego (zasada comprehensiveness), przy respektowaniu powszechnej zgody wiernych w sprawach kluczowych (zasada agreement) – w ocenie kwestii teologicznych istotną rolę przyznaje zdrowemu rozsądkowi. Od XVII w. zaznaczają się w niej dwa główne nurty: eklezjalny (High Church) i akcentujący rolę pobożności indywidualnej wspartej lekturą Biblii (Low Church).

Kościół anglikański uznaje 2 sakramenty w sensie ścisłym: chrzest i eucharystię, oraz sakramenty dalsze: bierzmowanie, pokutę, kapłaństwo, małżeństwo, namaszczenie chorych. Przyjmuje kult Najświętszej Marii Panny i świętych. Od połowy XIX w. podejmuje się próby restytucji życia zakonnego w oparciu o reguły benedyktyńską i franciszkańską.

Podstawę doktrynalną anglikanizmu stanowi 39 Artykułów Wiary z 1562 r., tzw. Modlitewnik Powszechny (The Book of Common Prayer – pierwsza edycja pochodzi z 1549 r.) oraz deklaracja z Lambeth z 1888 r.

Pierwsze pięć Artykułów Wiary z 1562 r. potwierdza dogmaty o Twórcy Świętej, Wcieleniu, zstąpieniu Jezusa do piekieł, Zmartwychwstaniu i o boskości Ducha Świętego. Trzy następne uznają za kanoniczne wszystkie księgi Nowego Testamentu, ze Starego natomiast wykluczają księgi Tobiasza i Judyty, cześć księgi Estery, księgę Mądrości, Eklezjastesa, Barucha, część księgi Daniela i obie księgi Machabejskie. Podkreślono przy tym, że to, czego nie zawiera Pismo Święte, nie jest niezbędne do zbawienia.
Ósmy artykuł uznaje apostolski, nicejski i atanazjański symbol wiary. Artykuł dziewiąty stwierdza, że człowiek rodzi się obciążony grzechem pierworodnym, że posiada wolną wolę, ale nie może czynić dobra bez pomocy Łaski Bożej oraz że jedynie wiara go usprawiedliwia.

Kolejne artykuły (10-15) poruszają związki między wiarą i uczynkami. Odrzucają (art. 14) czyny nadobowiązkowe jako bezbożne. Te stwierdzenia pozostają w sprzeczności z doktryną katolicką.

Dalsze artykuły oświadczają, że Kościół nie może stanowić o niczym, co nie jest zawarte w Piśmie Świętym, że sobory mogą okazać się omylne i w przeszłości często się myliły. Artykuł 22 odrzuca katolicką doktrynę o czyśćcu i odpusty. Językiem liturgicznym ma być język narodowy (art. 24).

Karta dopuszcza tylko dwa sakramenty: chrzest i eucharystię. Pozostałe nie są odrzucone, ale uważa się je tylko za naśladowanie tego co robili apostołowie, a nie za znaki wprowadzone z woli Boga.

Artykuły dotyczące Eucharystii mówią, że komunia powinna być pod dwiema postaciami, pozwalającymi na duchową łączność z Chrystusem. Potępiają zwyczaj noszenia, wznoszenia i adorowania Eucharystii.
Kolejne artykuły mówią o samym Kościele. Duchowni mogą wstępować w związki małżeńskie.