Krok ku jedności w Kościołach Wschodu

Wstępną decyzję w tej sprawie podjęto na Soborze Synodalnym, który obradował na przełomie kwietnia i maja ub.r. w Bagdadzie, po czym ponad rok trwały dyskusje i zgłaszanie poglądów przez duchowieństwo i świeckich.

Na wspomnianym Soborze postanowiono zbadać ich opinię w sprawie przejścia Kościoła ze starego stylu, tzn. z kalendarza juliańskiego, na nowy, czyli kalendarz gregoriański. Według patriarchatu, za tą zmianą opowiedziało się 92 proc. duchownych i świeckich.

Przyjęcie nowego stylu oznacza również usunięcie jednej z największych przeszkód na drodze do przywrócenia jedności między Starożytnym Kościołem Wschodu (SKW) a Asyryjskim Kościołem Wschodu (AKW). Rozłam między nimi dokonał się na początku lat sześćdziesiątych XX wieku, gdy część duchowieństwa i świeckich asyryjskich zaprotestowała przeciw przejściu ich Kościoła na kalendarz gregoriański. Podziały pogłębiły się jeszcze w wyniku ingerencji ówczesnych władz Iraku w sprawy Kościoła Asyryjskiego.

Chociaż „rozłamowcami” okazało się jedynie niespełna 10 proc. wiernych, głównie pochodzących z wioski Aszita w górach Hakkiari, to jednak przy poparciu władz irackich i współpracujących z nimi asyryjczyków z rodziny malika (króla) Hoszaby, uzyskali oni wszystkie świątynie swego Kościoła.

W październiku 1968 r. metropolita Indii Mar Thoma Darmo, który sam niegdyś był głównym inicjatorem reformy kalendarzowej, po przybyciu do Iraku udzielił sakry kilku biskupom, którzy z kolei obrali go patriarchą. Rozłam stał się faktem dokonanym i odtąd współistniały obok siebie dwie niezależne i wrogo do siebie nastawione hierarchie asyryjskie.

Większość duchowieństwa i świeckich, która pozostała wierna ówczesnemu patriarsze Mar Ishayowi Shimmunowi XXIII i metropolicie Iraku – Mar Josephowi Chnisho, musiała odprawiać nabożeństwa pod gołym niebem. Dopiero po zmianie nastawienia władz irackich do AKW zwolennicy nowego stylu zaczęli odzyskiwać swe świątynie.

Przez cały ten czas asyryjczycy zarówno w Iraku, jak i na całym świecie dzielili się na tzw. „isriyi hamsha” i „shawwa b’yarha”, tzn. tych, którzy obchodzą Boże Narodzenie 25 grudnia lub 7 stycznia.
Z biegiem czasu obie strony zaczęły wychodzić sobie naprzeciw przy różnych okazjach, zwłaszcza gdy wiele wspólnot „starostylowców” poza Irakiem zaczęło prosić swego patriarchę o zezwolenie na przechodzenie na nowy styl, czyli świętowanie Bożego Narodzenia z większością chrześcijan. Obecna decyzja jest uwieńczeniem tych działań.

Asyryjski Kościół Wschodu to dawny Kościół nestoriański, którego korzenie sięgają połowy V wieku i działalności Nestoriusza (†451), który w latach 428-31 był patriarchą Konstantynopola. Usunięto go z tego stanowiska, gdy zaczął głosić heretyckie poglądy od podwójnym bycie Chrystusa: boskim i ludzkim i podważał tytuł Maryi jako Matki Bożej. Chociaż potępiono jego nauczanie i wygnano z miasta, zdołał zgromadzić wokół siebie uczniów i zwolenników i tak powstał Kościół, który od początku pozostawał w opozycji do większej części ówczesnego chrześcijaństwa.

Jednocześnie nestorianie, żyjący głównie na terenie dzisiejszego Iranu, należeli do najgorliwszych misjonarzy – to oni, wykorzystując swe położenie geograficzne, nieśli wiarę Chrystusową m.in. do Chin, Tybetu, na rozległe ziemie Azji Środkowej. Ale dość szybko sami zostali podbici przez islam. W połowie XIX w., pod wpływem misjonarzy anglikańskich, aby zatrzeć nawiązania do nestorianizmu, przyjęli nazwę Asyryjskiego Kościoła Wschodu.

Od 17 października 1976 r. na jego czele stoi prawie 75-letni obecnie katolikos patriarcha Mar Dinkha IV. W listopadzie 1994 r. podczas wizyty w Rzymie podpisał on z Janem Pawłem II porozumienie stwierdzające zgodność nauczania jego Kościoła z Kościołem katolickim w sprawach chrystologicznych. Od 1984 r. siedziba patriarchy znajduje się w Norton Grove koło Chicago w USA. AKW liczy - według różnych danych - od 150 do 600 tys. wiernych.

Patriarcha (od 20 lutego 1972 r.) Starożytnego Kościoła Wschodu – Mar Addai Shleemon Gheevragese ma swoją siedzibę w Bagdadzie.