Luteranie sami o sobie

  Henryk Przondziono/Agencja GN Matka Boże z Dzieciątkiem - witraż w katedrze luterańskiej w Rejkavik (Islandia) 12. ŚWIĘCI. Ponieważ Kościół jest społecznością świętych, dlatego nie kanonizujemy, ani też nie modlimy się do świętych. Czcimy świętych z przeszłości i teraźniejszości przez naśladowanie ich wiary   i dobrych uczynków (Augsburskie wyznanie wiary art. XXI). Ich stawiamy sobie za wzór wiary i w naśladowaniu ich życia w naszym codziennym życiu.

13. MARIOLOGIA - Maria Panna, Matka naszego Pana należy do grona świętych, ponieważ należała do Kościoła trwając razem z apostołami na modlitwie i łamaniu chleba. Luterańskie symbole wiary nazywają ją: "...czystą, świętą zawsze Dziewicą...", "... najgodniejszą najwyższej czci" (Dignissima amplissimis honoribus) ze wszystkich kobiet na ziemi. Kościół luterański uznając uchwały pierwszych 7 soborów ekumenicznych, zgodnie z uchwałą III Soboru w Efezie z r. 431 uznajemy, że Maria Panna jest Matką Bożą, Bogurodzicą (Theotokos, Dei Genitrix), ponieważ urodziła wcielonego Boga, Jezusa Chrystusa - Boga i Człowieka w jednej Osobie. (Marcin Luter w Małym Katechizmie: "Wierzę, że Jezus Chrystus prawdziwy Bóg z Ojca w wieczności zrodzony, a zarazem prawdziwy Człowiek z Marii Panny narodzony jest moim Panem"). Jednak Artykuły Szmalkaldzkie nauczają:"... nie potrzebujemy wzywania świętych, chociażby nawet była to rzecz cenna, jednak jest to rzeczą bardzo zgubną. Chociaż aniołowie w niebie, a święci na ziemi, a może także i w niebie, modlą się za nas (jak zresztą i Chrystus czyni), to jednak z tego nie wynika, iż mamy aniołów i świętych wzywać, uwielbiać i czynić jako patronów i orędowników ...(....) Jest to bowiem bałwochwalstwo, gdyż taki zaszczyt przyznawać należy jedynie Bogu." (Artykuły Szmalkaldzkie, cz. II,25-26). Dlatego Kościół Ewangelicko - Augsburski modli się tylko i wyłącznie do Boga w Trójcy Świętej Jedynego (I przykazanie: "Jam jest Pan, Bóg twój. Nie będziesz miał innych bogów obok Mnie"). Jeden jest tylko Orędownik - Jezus Chrystus, który wraz z Duchem Świętym przyczynia się za nami u Ojca.

14. KULT - SŁUŻBA BOŻA. Porządek nabożeństwa luterańskiego w zasadzie nie odbiega od porządku nabożeństwa wczesnochrześcijańskiego i średniowiecznego, od porządku mszy Kościoła Zachodniego i liturgii eucharystycznej Kościoła Wschodniego. Różni się jedynie od nich teologicznie. Marcin Luter przy reformie mszy usunął z niej jedynie to co "que sonant oblationem" ("co zalatuje ofiarą"). Nabożeństwo luterańskie nie jest więc powtórzeniem bezkrwawej ofiary Jezusa Chrystusa składanej Bogu przez ludzi (kapłana), lecz ofiarą Boga darowaną w Jezusie Chrystusie ludziom, jest wspomnieniem i uobecnieniem w Słowie i Sakramencie ofiary Chrystusa. Istotę nabożeństwa ewangelickiego określił Marcin Luter w kazaniu na poświęceniu kościoła zamkowego w Torgawie w roku 1544 w słowach: "... aby tu sam Pan Chrystus przemawiał do nas w Słowie Swoim świętym, a my abyśmy z Nim mówili przez modlitwę, psalmy i pieśni pochwalne." Liturgia luterańska od XVI wieku sprawowana jest w każdym kraju w języku narodowym wiernych.

15. STROJE LITURGICZNE. Zarówno stroje liturgiczne jak i wyposażenie świątyni, luteranizm uważa za tzw. "adiafora" tzn. "rzeczy nieistotne", które mogą istnieć, ale nie mają znaczenia dla naszego zbawienia. Stąd istnieje w tych sprawach w luteranizmie światowym wielka różnorodność, co stwarza bogactwo form liturgicznych.Od czarnej profesorskiej togi z befką (Niemcy i niektóre kraje Europy Środkowej), poprzez komżę\ (krótka alba), albę (tunika z rękawami sięgająca do kostek) i stułę w kolorze liturgicznym (długi szal zakładany na albę lub togę), a także ornat, kapa, mitra i pastorał (kraje skandynawskie, kraje nadbałtyckie, Kanada, Ameryka, Australia, Afryka, Indie). Na takie bogactwo form liturgicznych zezwalają księgi symboliczne. Dlatego od początku światowy luteranizm reprezentuje takie liturgiczne bogactwo form i "jedność w różnorodności.".

Pragmatyka Służbowa Kościoła Ewangelicko - Augsburskiego w Polsce z dnia 28 listopada 1999 r., jak również próbna Agenda dopuszcza dla duchownych luterańskich w Polsce trzy alternatywne stroje liturgiczne:

• czarna toga z białą befką (wprowadzona na mocy dekretu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III najpierw w Prusach, a później też i w innych krajach),
• biała komża tzw. "alba silesiana" czyli "alba śląska" zakładana na czarną togę (komża, czyli sięgająca do kolan alba, używana jest od czasów Reformacji w Księstwie Cieszyńskim, oraz w formie białej "rokiety" na Słowacji i na południu Niemiec  (Württemberg).
• biała (kremowa, jasna) alba sięgająca do kostek, kroju skandynawskiego, ze stułą w kolorze liturgicznym odpowiadającym niedzieli lub świętu roku kościelnego (stuła oznacza urząd Kościoła). Używana jest w większości krajów przez luteran na całym świecie. Białą albę ze stułą używa większość luterańskich Kościołów na świecie. Ten ogólnoświatowy strój liturgiczny duchowieństwa luterańskiego, używany jest w Kościele Zachodnim od najdawniejszych czasów chrześcijaństwa (pierwotnie był to strój chrzestny. Chrzest odbywał się w noc Wielkanocną, a katechumeni przez tydzień chodzili ubrani w białych albach aż do Niedzieli Quasimodogeniti jeszcze do dziś nazywanej też "Niedzielą Białą" albo „ w bieli" - "in albis"), a także w luteranizmie od czasów Reformacji XVI wieku aż po dzień dzisiejszy w niektórych Kościołach luterańskich.  Alba jako dawny strój chrzestny dla wszystkich chrześcijan, po dzień dzisiejszy może być i jest używana (bez stuły) w służbie Bożej także i przez nieordynowanych członków Kościoła (np. studenci teologii, praktykanci, lektorzy, organista, kościelny). Dziś także za przykładem skandynawskich i amerykańskich Kościołów luterańskich i w naszym Kościele w Polsce niektóre parafie  (np. Parafie: Bielsko, Stare Bielsko, Wisła – Jawornik, Warszawa) używają alby dla konfirmantów w dniu konfirmacji. Zaletą tego jest, że młodzież (zarówno dziewczęta jak i chłopcy) ubrani są jednakowo i skromnie, bez niepotrzebnych wydatków dla rodziców, a zarazem alba przypomina wszystkim ich własny Chrzest Święty, którego potwierdzeniem i przypomnieniem jest przecież konfirmacja.