Stulecie autokefalii polskiej Cerkwi

Polska Cerkiew uzyskała autokefalię, czyli niezależność (samodzielność), udzieloną jej przez patriarchat w Konstantynopolu 13 listopada 1924 roku. Patriarchat moskiewski nie uznał tej autokefalii twierdząc, że stało się to z naruszeniem zasad kanonicznych; zrobił to dopiero po II wojnie światowej.

Hierarchowie przypominają, że prawosławie na ziemiach polskich ma wielowiekową tradycję, a odzyskanie przez Polskę niepodległości stało się okazją do rozpoczęcia starań o uzyskanie niezależności cerkiewnej, czyli autokefalii. Rezultatem tego było nadanie polskiej Cerkwi przez patriarchat konstantynopolitański autokefalii i uroczyste ogłoszenie tego w katedrze metropolitalnej w Warszawie 17 września 1925 roku.

Koncert w białostockiej cerkwi Hagia Sophia (Mądrości Bożej) odbył się pod hasłem "Chór 100 na 100-lecie autokefalii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego". Usłyszeć można było dzieła muzyki cerkiewnej mało znane szerszej publiczności, stanowiące część dziedzictwa prawosławia na terenach RP, np. utwory zaczerpnięte z Irmologionu Supraskiego.

Wśród gości byli przedstawiciele władz państwowych i samorządowych oraz duchowni, w tym m.in. archimandryci monasterów w Supraślu i Jabłecznej.

"Mam nadzieję, że tym jubileuszowym koncertem będziemy mogli oddać szczere słowa podziękowania wszystkim tym, którzy walczyli, aby ten jubileusz stał się faktem, ale też żebyśmy mogli w wolnej Polsce cieszyć się tą szczęśliwością możliwości wyboru wiary, możliwością spełniania swoich praktyk religijnych i - przede wszystkim - możliwością bycia we wspólnocie" - mówił wicemarszałek Senatu Maciej Żywno.

Partnerem wydarzenia było województwo podlaskie. W okolicznościowym liście marszałek tego regionu Łukasz Prokorym uznał za symboliczny fakt, że koncert odbywa się w Narodowe Święto Niepodległości. "Dzień ten łączy wszystkich Polaków, niezależnie od ich wyznań i religii" - napisał.

Uroczystości stulecia autokefalii PAKP trwają od początku roku, składają się z różnych wydarzeń i uroczystości we wszystkich prawosławnych diecezjach w kraju. Centralnym punktem były religijne uroczystości dziękczynne, które miały miejsce w sanktuarium na Św. Górze Grabarce 19 sierpnia, w Święto Przemienienia Pańskiego.

Ustawiono tam też wówczas sto krzyży, ufundowanych m.in. przez parafie, bractwa czy organizacje prawosławne, jako "wotum wdzięczności Bogu od wiernych PAKP".

13 listopada - dokładnie w setną rocznicę podpisania aktu o samodzielności Cerkwi prawosławnej w Polsce - w katedrze metropolitalnej w Warszawie sprawowana będzie okolicznościowa liturgia, a wieczorem odbędzie się koncert muzyki cerkiewnej. Obchody jubileuszowe zakończą się 24 listopada uroczystą liturgią w cerkwi Hagia Sophia w Warszawie.

Obecnie sytuację prawną polskiej Cerkwi reguluje ustawa z lipca 1991 roku o stosunku państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, w której jest m.in. zapis o tym, że PAKP jest niezależny od jakiejkolwiek pozakrajowej władzy duchownej i świeckiej, rządzi się w swych sprawach wewnętrznych własnym prawem, swobodnie wykonuje władzę duchowną i jurysdykcyjną oraz zarządza swoimi sprawami.