Niedziela Palmowa chrześcijan wschodnich

Wielkanoc katolików i prawosławnych tylko raz na jakiś czas wypada w tym samym terminie. Tak było przed rokiem i dwa lata temu, ale przeważnie święta obrządków wschodnich wypadają po katolickich, a różnica może być nawet pięciotygodniowa.

Różnica w terminach obchodów Wielkiej Nocy wynika z tego, że katolicy świętują Wielkanoc zawsze w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni Księżyca. Cerkiew dodaje do tego jeszcze jeden warunek: niedziela wielkanocna musi przypadać po zakończeniu Paschy żydowskiej (to także święto ruchome), bo dla wyznawców prawosławia oba święta są silnie ze sobą związane.

Niedziela Palmowa, to jedno z dwunastu najważniejszych świąt w prawosławnym kalendarzu liturgicznym. Zgodnie ze wschodnią tradycją, pierwsze nabożeństwa ze święceniem palm odprawiane były w cerkwiach już w sobotę wieczorem.

Największe skupiska prawosławnych w Polsce są w województwie podlaskim. W białostockiej katedrze św. Mikołaja głównemu nabożeństwu przewodniczyć będzie przed południem abp Jakub, ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej.

Palmy przynoszone do cerkwi są dużo skromniejsze niż te widywane w kościołach katolickich. To zwykle świeże, zielone gałązki, prawie zawsze wierzbowe, przewiązane jedynie kolorowymi wstążkami, czasem zdobione naturalnymi lub sztucznymi kwiatami. Dopuszczalne jest też używanie gałązek kwitnących krzewów, np. forsycji. Według wschodniej tradycji, poświęcone palmy przechowywane są w domach do następnego roku, by chroniły domostwo i domowników. Chowa się je za ikoną wiszącą na ścianie.

Palmową Niedzielę świętują też grekokatolicy i prawosławni żyjący na Podkarpaciu. Główne nabożeństwo w greckokatolickiej metropolii przemysko-warszawskiej odbędzie się w archikatedrze św. Jana Chrzciciela w Przemyślu, a w diecezji przemysko-nowosądeckiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego - w cerkwi katedralnej pw. Świętej Trójcy w Sanoku. Uroczyste nabożeństwa Niedzieli Palmowej odprawione będą także m.in. w Komańczy, Rzepedzi i Zyndranowej.

Palmową Niedzielę świętują również staroobrzędowcy, których największe w kraju skupiska są na Suwalszczyźnie. To odłam rosyjskiej Cerkwi, jedna z najmniejszych w kraju grup religijnych. Według różnych szacunków, w Polsce jest 1-2 tys. staroobrzędowców.

U nich święcenie palm wielkanocnych odbywa się z samego rana w niedzielę. Wcześnie rano odbywają się nabożeństwa w molennach (świątyniach), podczas których nastawnik (duchowny) święci wiernych, którzy trzymają palmy i palące się świece. Palma stanowi dla wyznawców kościoła staroobrzędowego symbol odrodzenia - zmartwychwstania. Palmy u staroobrzędowców są niewielkie, wykonywane z jemioły, bazi, gałązek tui i kwiatów.

Dokładna liczba prawosławnych w Polsce nie jest znana. Hierarchowie Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego szacują liczbę wiernych na około 550-600 tysięcy. Przyjmuje się, że połowa z nich mieszka w województwie podlaskim. Na Podkarpaciu jest kilkanaście tysięcy prawosławnych i grekokatolików.