Czy patriarcha Cyryl odejdzie?

Swą analizę diakon Kurajew snuje na marginesie zdymisjonowania, 24 grudnia ub. r. ks. Wsiewołoda Czaplina z funkcji przewodniczącego Wydziału kontaktów ze społeczeństwem patriarchatu Moskiewskiego. W odpowiedzi na dymisję ks. Czaplin oświadczył, że sam patriarcha „niedługo będzie musiał odejść”, co wywołało burzę spekulacji w całej Rosji.

Kurajew – zastanawiając się jakie jest tło tej nieoczekiwanej dymisji - wyjaśnia, że Czaplin traktowany był dotąd jako „alter ego” patriarchy Cyryla, głoszący w imię Kościoła skrajnie kontrowersyjne tezy, np. o ozdrowieńczej roli wojny w dziejach ludzkości i o świętej wojnie z islamem, toczonej przez naród rosyjski w Syrii.

Publicysta stawia też pytanie dlaczego ks. Wsiewołod usłyszawszy, że jest pozbawiony urzędu, oznajmił, że „sam patriarcha prędko będzie musiał odejść". "Takie wyjście poza czerwoną linię określającą to, co nie jest już dozwolone zdymisjowanemu kurialiście – wyjaśnia Kurajew - jest albo wynikiem wstrząsu psychicznego (taką wersję nagłośniło rosyjskie prawosławne radio "Radonież") albo początkiem nowej kampanii wyborczej w samym patriarchacie, uzgodnionej z „partnerami w symfonii”, czyli przedstawicielami Kremla.

Dalej Kurajew snuje rozważania skąd Czaplin bierze siłę do otwartego sprzeciwu wobec patriarchy i sugerowania rychłego końca jego rządów? W niejednoznaczny sposób odpowiada, że siła ta ma umocowanie „na Kremlu i w jego okolicach”.

Jeśli chodzi o stosunek „mieszkańców Kremla” do patriarchy, zadaje sobie pytanie, „co im może nie podobać się w patriarsze, skoro jest on „bezwarunkowo lojalnym sojusznikiem władzy”. W odpowiedzi przyznaje, że "czasami usłużny przyjaciel może przeszkadzać bardziej niż otwarty nieprzyjaciel".

A to dlatego, że nietrudno jest spostrzec, że tandem Putin - Cyryl działa w przeciwnym kierunku niż założono. Obecnie pozycja patriarchy w społeczeństwie jest tak słaba, że to „nie lider kościelny dzieli się swoim charyzmatem z liderem narodowym, a dzieje się dokładnie odwrotnie, bo patriarchat mający stanowić realne oparcie dla władz państwowych, w skutek katastrofalnej utraty zaufania publicznego, zaczął ściągać w dół również notowania władzy państwowej”.

Zatem jedynym korzystnym wyjściem dla władz jest przeprowadzenie przymusowego „remontu patriarchatu”. Rolę jaką obecnie spełnia patriarchat wobec prezydenta Rosji nazywa sugestywnie „przerdzewiałym oparciem”, co nie może zadowalać Kremla.

Diakon konkluduje, że "w przypadku, kiedy negatywny image patriarchy w środowiskach stołecznych i wielkomiejskim (niezbędnych dla życia elity) zacznie swoją aurą przyciemniać obraz prezydenta - możliwe jest żądanie zmiany image albo i samego patriarchy”.

Zdaniem Kurajewa, mamy do czynienia również z osobistymi przyczynami niezadowolenia Putina. Najważniejszą z nich jest klęska poniesiona na kierunku ukraińskim. Wymarzonej, przez prezydenta Rosji, tryumfalnej procesji po całej Ukrainie nie udało się zrealizować. Prawosławna większość Ukraińców, która jak się wcześniej wydawało powinna poprzeć "swojego" moskiewskiego patriarchę, a za nim i "własnego prawowitego" cara, takiego poparcia odmówiła.

Diakon zakłada, że Jego Świątobliwość patriarcha Cyryl wraz ze swoją kompanią musieli gorąco zapewniać swoich kremlowskich rozmówców, że na powierzonym im odcinku „frontu ideologicznego” wszystko uda się "zachwycająco pozytywnie". Ukraina stanie się świadkiem "triumfalnego pochodu strzeleckiej władzy rosyjskiej, któremu towarzyszyć będzie bicie w dzwony".

Tymczasem – wyjaśnia Kurajew - ukraińskie dzwony zabrzmiały zupełnie inaczej. Nawet metropolita kijowski Onufry (podległy patriarchatowi moskiewskiemu) powołując się dyplomatycznie na fakt, że w sąsiedniej Rumunii, podczas św. Liturgii, celebrujący ją kapłan wspomina jedynie biskupa swojej eparchii, a dopiero biskupi wspominają imię patriarchy bukareszteńskiego, zezwolił aby i na Ukrainie, w świątyniach mu podlegających nie wspominać podczas św. liturgii imienia patriarchy moskiewskiego.

Drugim powodem dla osądzania patriarchy "we własnym kręgu" (w domyśle przez mieszkańców Kremla), stał się - zdaniem Kurajewa - luksusowy styl życia głowy Cerkwi. Rzuca się on tym silniej w oczy na tle skromności papieża Franciszka.

Trzecim powodem rozdrażnienia „mieszkańców Kremla„ jest nieustannie płynący potok próśb o przyznanie pieniędzy na projekty kościelne, realizowane bez możliwości dopuszczenia jakiejkolwiek kontroli nad wydatkowaniem środków. Przy czym realizacja tych projektów nie przynosi władzy oczekiwanych skutków społecznych.

Jako ostatni punkt tego w czym "usłużny przyjaciel może przeszkadzać bardziej Kremlowi niż otwarty nieprzyjaciel" Kurajew przytacza kolejną fatalną cechę charakteru patriarchy Cyryla - jego „styl obcowania z podwładnymi”. Jak stwierdza, patriarcha zmusza ich do tego, aby "ścierali ze swoich twarzy świątobliwą ślinę", a wieść o tym dociera do ich odpowiedników "w symfonii" rezydujących w świeckich gabinetach. Takie fakty również pozbawiają sztucznej pozłoty obraz Jego Świątobliwości.