Urząd Biskupa w Kościele luterańskim ze szczególnym uwzględnieniem Polski

Podczas, gdy sprawa diakonatu w Kościele jest zupełnie jasna, nie jesteśmy w stanie wyjaśnić, czy następcami apostołów byli tylko biskupi czy też i prezbiterzy (w naszym rozumieniu „księża”)? Czy urząd episkopoi i presbyteroi to jeden i ten sam urząd?. Pytanie takie nasuwa również słowo z Dziejów Apostolskich z 20. rozdziału, gdzie w 17. wierszu jest powiedziane: „A posławszy z Miletu do Efezu, wezwał starszych zboru”, a w wierszu 28 apostoł Paweł nazywa ich biskupami: „Miejcie pieczę o samych siebie i o całą trzodę, wśród której was Duch Święty ustanowił biskupami („episkopous"), abyście paśli zbór Pański nabyty własną Jego krwią”.

Ks. prof. dr Eugeniusz Dąbrowski, biblista katolicki, tak pisze na ten temat: „Wyrażenie „episkopous", którym posłużył się tutaj Łukasz, dało okazję do przewlekłych dyskusji dotyczących znaczenia tego terminu. Niektórzy egzegeci utrzymywali, że chodzi tu o biskupów w znaczeniu hierarchicznym, co byłoby oczywiście nie do pogodzenia nie tylko z ogólnie uznanym faktem, że episkopat monarchiczny zjawia się dopiero pod koniec I wieku, a istnienie jego powszechne stwierdzić możemy dopiero gdzieś około 110 roku po Chr., ale i z samym opisem Łukasza. Paweł oznacza ich nazwą episkopo"; - to już sama ta okoliczność wskazuje, że terminami tymi posługiwano się zamiennie na oznaczenie identycznej godności czy funkcji kościelnej” (Dzieje Apostolskie, PsNT, T. V, Pallotinum, Poznań 1961, s. 413-414).

II. Historia Kościoła o urzędzie Kościoła

Historia Kościoła donosi, że spośród wszystkich „episkopów” ostali się tylko biskupi większych miast i prowincji, a pozostali nazwani byli prezbiterami (proboszczami, pastorami) i że tylko biskupi wyświęcali biskupów, a prezbiterów wyświęcał biskup w asyście innych prezbiterów. Tak powstawał episkopat monarchiczny (od gr. mono — arche = jedno-władztwo). Powstała także nauka o tzw. „sukcesji apostolskiej”, czyli nieprzerwanym przekazywaniu urzędu apostolskiego następcom. Termin ten nie występuje jednak w Biblii.

Na pytanie: co to jest sukcesja apostolska, odpowiada katolicki Mały Słownik Teologiczny Ks. Mariana Kowalskiego (Księgarnia św. Wojciecha, Poznań - Warszawa - Lublin, 1959, s. 361): „Tak nazywa się prawowite i nieprzerwane powiązanie biskupów z apostołami z tym, że konsekrowani przez apostołów biskupi udzielali sakry innym, a ci znów konsekrowali dalszych biskupów itd. W ten sposób powstał nieprzerwany łańcuch przekazywania biskupstwa sięgający do samych apostołów. Najbardziej uchwytna jest sukcesja papieża, biskupa rzymskiego, zaczynająca się od św. Piotra Apostoła”. Na marginesie tylko podam, że współcześni teolodzy rzymskokatoliccy są w stanie udowodnić pochodzenie sukcesji apostolskiej obecnego papieża Jana Pawła II do XV wieku (zmarł dnia 2 kwietnia 2005 r. o godz. 21.37).
Dziś Kościół Rzymskokatolicki uzasadnia ważność sukcesji apostolskiej powiązaniem z papiestwem i wiarą katolicką, a Kościół Prawosławny przynależnością do prawosławia.