Urząd Biskupa w Kościele luterańskim ze szczególnym uwzględnieniem Polski

Kiedy opracowywano nowe ZPW, chciano wprowadzić również w Polsce ustrój Kościoła Szwedzkiego, a więc na czele Kościoła miał stać arcybiskup, a na czele diecezji biskup. Niestety, ta propozycja nie weszła w życie ze względu na wewnętrzne walki narodowościowe i różne opcje teologiczne. Ks. biskup dr Juliusz Bursche nie doczekał uroczystej konsekracji biskupiej. Został „konsekrowany” ofiarą krwi w hitlerowskim obozie koncentracyjnym w Saksenhausen-Oranienburg, gdzie zmarł w dniu 20 lutego 1942 r. w nieznanych okolicznościach.

5. Biskup prof. dr Jan Szeruda (1945-1951), urodzony 26 grudnia 1889 r. w Wędryni na Zaolziu. Po studiach w Wiedniu i Halle ordynowany został dnia 15 sierpnia 1917 r. w Nawsiu. Od 22 kwietnia 1922 r. był zastępcą profesora, a od 5 grudnia 1929 r. profesorem, zwyczajnym Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Warszawskiego, a po zlikwidowaniu Wydziału Teologicznego w roku 1955 został profesorem zwyczajnym nowoutworzonej uczelni ekumenicznej – Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie z siedzibą początkowo w Chylicach. Dnia 21 czerwca 1945 r. synod księży w Łodzi powołał go na zastępcę biskupa do czasu zwołania zwyczajnego synodu Kościoła. Niestety, urząd biskupa mógł sprawować tylko do jesieni 1951 r., gdyż socjalistyczne władze totalitarne cofnęły zgodę na dalsze piastowanie przez niego urzędu biskupiego, względnie na wybór przez Synod Kościoła na urząd biskupa. Ks. biskup Jan Szeruda zmarł dnia 21 marca 1962 r. w Warszawie i został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Warszawie.
6. Biskup dr Karol Kotula (1951-1959), urodzony 26 lutego 1884 r. w Cierlicku na Zaolziu. Po studiach w Wiedniu i Halle został ordynowany na księdza dnia 22 maja 1910 r. Wybrany przez synod Kościoła w Warszawie w dniu 18 listopada 1951 r. biskupem Kościoła, został dnia 26 kwietnia 1953 r. w kościele ewangelicko-reformowanym (kościół św. Trójcy spalony w czasie wojny zabrany został wówczas przez Państwo) w Warszawie konsekrowany i wprowadzony w urząd zgodnie z ówczesnym ZPW przez prezesa synodu w asyście wszystkich seniorów (zwierzchników diecezji). Prezesem synodu był wówczas ks. Zygmunt Michelis, proboszcz Parafii Świętej Trójcy i biskup – adiunkt (a więc biskup pomocniczy od dnia 9 marca 1952 r.) ks. biskupa Karola Kotuli.. W dniu 2 maja 1959 r. biskup Karol Kotula przeszedł w stan spoczynku, czynnie uczestnicząc w życiu kościelnym. Zmarł na skutek tragicznego wypadku samochodowego w dniu 8 grudnia 1968 r. i został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Warszawie.

7. Biskup adiunkt Zygmunt Michelis (1952-1958 biskup pomocniczy), urodzony dnia 17 marca 1890 r. na Kujawach. Po studiach teologicznych w Dorpacie został ordynowany w Warszawie w dniu 8 grudnia 1912 r. Za wyjątkiem kilku lat jako proboszcz w Mławie, Woli Płockiej i Lipnie, od roku 1921 całe dalsze życie, aż do śmierci, spędził w Warszawie. Od roku 1924 jako odnowiciel „Tabity” (Dz 9,36-42) w Skolimowie, był jej duchowym ojcem. Jako jeden z pionierów ruchu ekumenicznego, wraz z ks. biskupem dr. Juliuszem Bursche i ks. prof. dr Janem Szerudą wziął udział w roku 1925 w I Światowej Konferencji Kościołów w Sztokholmie, zwołanej przez prymasa Szwecji, luterańskiego arcybiskupa Uppsali, dr. Nathana Söderbloma (1866-1931). W czasie II wojny światowej, podobnie jak inni duchowni luterańscy, został osadzony przez gestapo w niemieckim obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Po wyjściu z obozu tajnie przygotowywał ze swoimi ekumenicznymi przyjaciółmi utworzenie Rady Ekumenicznej, co stało się po zakończeniu II wojny światowej. W roku 1946 ks. Zygmunt Michelis wraz ze swoimi przyjaciółmi z Kościołów protestanckich i starokatolickich był inicjatorem założenia Tymczasowej, a potem Chrześcijańskiej i wreszcie Polskiej Rady Ekumenicznej, której przez 14 lat od roku jej powstania, tj. od 1946 do 1960 r. był pierwszym prezesem [Jego następcami byli: bp Jan Niewieczerzał, KE-R (1960-1975), ks. sup. nacz. Witold Benedyktowicz, KE-M (1975-1983), bp Janusz Narzyński, KE-A (1983-1985), ks. sup. nacz. Adam Kuczma, KE-M (1985-1990), bp Zdzisław Tranda, KE-R (1990-1993), bp Jan Szarek, KE-A (1993 – 2001), abp Jeremiasz, PAKP (od r. 2001 i nadal, wybrany został w roku 2006 na drugą kadencję.]
W dniu 9 marca 1952 r. ówczesna Naczelna Rada Kościoła, której był radcą, wybrała ks. radcę Zygmunta Michelisa jednomyślnie biskupem — adiunktem (biskup pomocniczy) biskupa Kościoła, z wszelkimi uprawnieniami biskupimi (ordynowanie duchownych, konsekrowanie biskupów i wprowadzanie w urząd seniorów, poświęcanie dzwonów i kościołów, dokonywanie wizytacji).

Tak, więc w dniu konsekracji bp. Karola Kotuli dnia 26 kwietnia 1952 r., ks. radca Zygmunt Michelis był już także biskupem. Zagadką dotąd nierozwiązaną jest pytanie, czy ks. Zygmunt Michelis posiadał tylko „vocatio” (powołanie, wybór), jak to było dotąd w luterańskim Kościele w Polsce, czy też posiadał i „consecratio” (święcenia, ordynację biskupią), jak w krajach skandynawskich od czasów Reformacji?