Urząd Biskupa w Kościele luterańskim ze szczególnym uwzględnieniem Polski

5. Ks. Wilhelm Stonawski, urodził się dnia 24 listopada 1926 r. w Bystrzycy nad Olzą. Ukończył studia teologiczne w Bratysławie. Po śmierci biskupa Jerzego Cymorka został proboszczem w Czeskim Cieszynie i zastępcą biskupa Władysława Kiedronia. Synod Kościoła wybrał go w październiku 1989 r. biskupem, a w listopadzie 1989 r. konsekracji przez modlitwę i włożenie rąk dokonali: biskup dr Janusz Narzyński z Warszawy, bp dr Dieter Knall z Wiednia i bp Rudolf Kostial ze Zwolenia. Wskutek nieporozumień, a także na skutek różnych opcji teologicznych ( SECAV – pietystyczna, LECAV – konserwatywna), Synod Kościoła w roku 1991 złożył ks. biskupa Wilhelma Stonawskiego z urzędu. Biskup Wilhelm Stonawski jednak nie zastosował się do uchwały Synodu, w którym zwolennicy biskupa nie wzięli udziału. Biskup Wilhelm Stonawski sprawował nadal urząd biskupi w drugiej części podzielonego Kościoła Ewangelicko – Luterańskiego, Augsburskiego Wyznania w Republice Czeskiej (LECAV) aż do przejścia w wieku 74 lat w stan spoczynku w roku 2000.
Śląski Kościół podzielił się, więc na dwa niezależne od siebie Kościoły o różnych opcjach i wizjach teologicznych:

a) Śląski Kościół Ewangelicki Augsburskiego Wyznania w Republice Czeskiej (SECAV).
b) Luterański Ewangelicki Kościół Augsburskiego Wyznania w Republice Czeskiej ((LECAV).

6 a: SECAV: Ks. Władysław Volny, urodzony 4 marca 1949 r. w Hradiste. Po studiach teologicznych w Bratysławie i w Warszawie został ordynowany na księdza przez ks. biskupa dr. Władysława Kiedronia. Był proboszczem i seniorem w Hawierzowie - Błędowicach. W dniu 16 listopada 1991 r. Synod Śląskiego Kościoła w Czeskim Cieszynie wybrał go jednomyślnie nowym swoim biskupem, który w dniu 26 stycznia 1992 r. w zabytkowym kościele w Błędowicach został konsekrowany przez biskupów: Pawła Uhorskai z Bratysławy, Jana Szarka z Warszawy i Pawła Smetanę z Pragi.

6 b: LECAV: Ks. Jan Niedoba, urodzony 19 października 1949 r. w Bystrzycy nad Olzą. Po studiach teologicznych w Ewangelickim Fakultecie Teologicznym w Bratysławie (1967-1972) i w CHAT w Warszawie (1970-1971), ordynowany na księdza przez ks. biskupa dr. Władysława Kiedronia w asyście ks. Alfreda Fierli i ks. seniora Leopolda Pawlasa w dniu 19 listopada 1972 r. w Czeskim Cieszynie. W dniu 27 kwietnia 1974 r. zawarł święty związek małżeński z Renatą z d. Klimon, nauczycielką muzyki. Wybrany Biskupem LECAV przez Synod Kościoła w roku 2000 oraz konsekrowany i instalowany na urząd przez ustępującego Biskupa Wilhelma Stonawskiego w dniu 25 czerwca 2000 r. w Bystrzycy nad Olzą.

Obydwa Kościoły pracowały jednak zgodnie w latach 1997 – 2002 razem z Kościołami ewangelickimi w Polsce nad nowym Śpiewnikiem Ewangelickim (ŚE – 2002), który został przez te Kościoły wprowadzony w życie liturgiczne. Także obydwa Kościoły zaolziańskie pracowały w latach 2002-2005 nad śpiewnikiem w języku czeskim, który wejdzie w życie ewangelików czeskiej mowy w dniu 23 października 2005 r. w czasie wspólnego nabożeństwa w kościele w Bystrzycy.

VIII. Urząd biskupi w Polsce

Pierwszy luterański Synod Wielkopolski odbył się w Gostyniu w roku 1555. Pierwszym luterańskim superintendentem (biskupem) był ks. Samuel Dambrowski, urodzony w roku 1577. Ze względu na prześladowania religijne, zakończone spaleniem kościoła luterańskiego i kościoła Braci Czeskich, musiał opuścić Wielkopolskę i przeniósł się do Wilna, gdzie był superintendentem Kościoła Luterańskiego na Litwie i Żmudzi. Wydał słynną postyllę - zbiór kazań zwany przez lud popularnie „Dambrówką”.
Na strome tytułowej postylli w języku polskim pisze: „X. Samuela Dambrowskiego, pasterza Kościoła ewangelickiego augsburgskiej konfesyi w Wilnie, dozórcy zborów Bożych w Litwie, we Żmudzi ect.”
„Dozórca” = Dozorca, to nic innego jak przekład na język polski słowa greckiego „episkopoi" = biskup. Dambrowski musiał użyć polskiego przekładu słowa „episkopoi", gdyż prześladowany był ze strony Kościoła Rzymskokatolickiego za używanie tytułu, jaki polscy luteranie używali od samego początku - „ksiądz” i „biskup”. Ks. biskup Samuel Dambrowski zmęczony prześladowaniami ze strony kleru rzymskokatolickiego umiera w 48 roku życia, dnia 5 lipca 1625 r.